ο τραυματισμένος θεραπευτής (δηλαδή εσύ κι εγώ και όλοι μας)

«The Realms of the Heart, #1» του Zhu Yi Yong

Ένα από τα αρχέτυπα με τις βαθύτερες ρίζες, ένα αρχέτυπο-αστερισμός εντός της ανθρώπινης ψυχής που τείνει να αναπαρίσταται συλλογικά στη θεατρική σκηνή του κόσμου αυτού, είναι το αρχέτυπο του «τραυματισμένου θεραπευτή». Για να παραθέσουμε μια φράση του Kerenyi, ενός συναδέλφου του Jung, ο οποίος αποσαφήνισε τα χαρακτηριστικά του αρχετύπου, σε ψυχολογικό επίπεδο ο τραυματισμένος θεραπευτής αναφέρεται στην ικανότητα ενός ανθρώπου «να νιώθει οικεία κάθε φορά που βυθίζεται στη σκοτεινιά που προκαλείται από τα διαφορετικά δεινά και παραμένοντας στην κατάσταση αυτή, ν’ ανακαλύπτει σπόρους φωτός κι ανάκαμψης, από τους οποίους – κατά ένα μαγικό τρόπο – γεννιέται ο Ασκληπιός, ο θεραπευτής που προσομοιάζει του ηλίου». Το αρχέτυπο του τραυματισμένου θεραπευτή μας αποκαλύπτει ότι μόνο όταν επιθυμεί κανείς να αντιμετωπίσει κατά πρόσωπο αυτό που τον έχει πληγώσει, να βιώσει συνειδητά το ανάλογο γεγονός και να προχωρήσει μέσα από αυτό, τότε μπορεί να δεχτεί την ευλογία που εμπεριέχεται σε αυτό. Το να προχωρήσουμε μέσα από το βίωμα του τραύματος, σημαίνει να το εναγκαλιστούμε, να το αποδεχτούμε και να απαντήσουμε καταφατικά στην ύπαρξη αυτού του μυστηριώδους νέου τόπου εντός του εαυτού μας, όπου μας οδηγεί το ίδιο το τραύμα. Υπομένοντάς το, μπορούμε να επιτρέψουμε στους εαυτούς μας να ανασυσταθούν μέσω αυτού. Το τραύμα μας δεν αποτελεί μια στατική κατάσταση, αλλά αντίθετα μία δυναμική διαδικασία, πτυχές της οποίας ξεδιπλώνονται διαρκώς, ώστε μέσω ημών να εκδηλωθεί, να αποκαλυφθεί και να ενσαρκωθεί ως έχει. Έτσι το τραύμα μας διδάσκει κάτι για τους εαυτούς μας. Το να υπομένουμε το τραύμα σημαίνει ότι σαν διασχίσουμε τη διαδικασία μύησης μέχρι την άλλη της πλευρά, δεν θα είμαστε πότε πλέον οι ίδιοι. Διαβαίνοντας τον τόπο του τραύματος βιώνουμε μία αυθεντική εμπειρία θανάτου, καθώς κατά τη διαδικασία αυτή ο παλιός εαυτός μας «πεθαίνει», ενώ ενδέχεται να γεννηθούν νέες, πιο διευρυμένες και ενδυναμωμένες πλευρές του εαυτού μας.

Το να υπομένουμε και να εναγκαλιζόμαστε το τραύμα μας ως [αναπόσπαστο] τμήμα του εαυτού μας είναι κάτι εντελώς διαφορετικό από το να ελισσόμαστε γύρω του ή να το αποφεύγουμε ή να παραμένουμε κολλημένοι σε αυτό για μια αιωνιότητα, αναπαράγοντας εμμονικά το τραύμα (όντας κυριαρχημένοι από αυτό). Το γεγονός που προκάλεσε το τραύμα αποτελεί ταυτοχρόνως μια καταλυτική, (δυνάμει) θεραπευτική διεργασία, η οποία προαπαιτεί την ενεργή δέσμευσή μας, «παντρεύοντάς μας» έτσι με ένα βαθύτερο επίπεδο της ύπαρξής μας. Η πλησιέστερη συνάδελφος του Jung, η Marie Louise Von Franz, έγραψε πως «ο τραυματισμένος θεραπευτής ΕΙΝΑΙ το αρχέτυπο του Εαυτού [η ολότητά μας, ο Θεός εντός μας] κι αποτελεί το υπόβαθρο κάθε γνήσιας θεραπευτικής διαδικασίας».

Μία συνάντηση με κάθε τι μεγαλύτερο του περιορισμένου εγώ μας, το οποίο ο Jung αποκαλεί Εαυτό, αποτελεί πάντοτε ένα τραυματικό βίωμα για το εγώ. Σε ένα συμβολικό επίπεδο, η κατάσταση αυτή απεικονίζεται από το μυθικό Ιακώβ, ο οποίος επιβιώνει αφού πρώτα χρειαστεί να παλέψει μέχρι το ξημέρωμα με τον άγγελο του Θεού (ο οποίος είναι ξεκάθαρα ο δυνατότερος των δύο) και έχοντας τραυματιστεί στο γοφό από το άγγιγμα του αγγέλου. Το γεγονός του τραυματισμού μας συνιστά μια διαδικασία μύησης, καθώς είναι η αιτία και δυνάμει το αποτέλεσμα «κάτι μεγαλύτερου του εαυτού μας». Την ίδια στιγμή που αυτό το κάτι μεγαλύτερο από εμάς μας τραυματίζει, υπάρχει και κάτι μεγαλύτερο από εμάς που εισέρχεται εντός μας, θέτοντας σε κίνηση μία βαθύτερη δυναμική ψυχικής αναδιοργάνωσης και πιθανού μετασχηματισμού. Στο μύθο, ο άγγελος μετονομάζει τον Ιακώβ σε «Ισραέλ», δηλαδή «αυτός που έχει παλέψει με το Θεό», γεγονός που συμβολίζει την αλλαγή της ταυτότητας του Ιακώβ κατά τη διαδικασία της συνάντησής του με το μέγα ακατανόητο (numinosum). Ο τραυματισμός μας αποτελεί ένα μεταφυσικό γεγονός, καθώς η πηγή του φέρει υπερβατική, αρχετυπικό χαρακτήρα, το οποίο σημαίνει ότι το τραύμα είναι ο τρόπος με τον οποίο ερχόμαστε σε επαφή με το θείο. Η γενεσιουργός αρχή του τραύματος, αλλά ΚΑΙ της ίασης που επισπεύδεται ως αποτέλεσμα του πρώτου, ξεκινά κάπου πέρα από τους εαυτούς μας, καθώς εναπόκειτα σε κάτι πέρα από τις προσωπικές μας δυνατότητες. Ο τραυματισμός μας ενεργοποιεί μία βαθύτερη, υπερβατική διαδικασία πιθανής ίασης και φώτισης, την οποία δεν θα μπορούσαμε να έχουμε θέση σε κίνηση από μόνοι μας.

Θα πρέπει να τονιστεί ότι ο Ιακώβ καταρχήν χρειάστηκε να παλέψει με τον άγγελο, διότι αλλιώς θα πέθαινε. Οι αρχετυπικές δυνάμεις, όντας δυνατότερες από εμάς, μας τραυματίζουν και ενεργοποιούνται εντός μας προκαλώντας στην κυριολεξία τον πυρήνα της ύπαρξής μας, αναγκάζοντάς μας να εισέρθουμε σε πιο ενδυναμωμένες πλευρές των εαυτών μας, να συνδεθούμε και εξοικειωθούμε με αυτές, ειδάλλως… Αναφερόμενος σε προσωπικές του εμπειρίες γύρω από το βίωμα αυτού του βαθέως αρχετυπικού μοτίβου, ο Jung έγραψε: «πάλευα με το σκοτεινό άγγελο μέχρι που εξάρθρωσα το γοφό μου. Γιατί αυτός είναι τόσο το φως, όσο κι ο γαλανός ουρανός που έκρυβε από μένα». […]

Μέσω του τραύματός μας συνειδητοποιύμε ότι συμμετέχουμε σε μία διαδικασία διαδραματίζοντας συγκεκριμένο ρόλο, την οποία ο Jung αποκαλεί «το θεϊκό δράμα της ενσάρκωσης», όπου σταματάμε να αναγνωρίζουμε τους εαυτούς μας ως κάτι ξεχωριστό από τους άλλους και εισερχόμαστε – με τον τρόπο που ενδύεται κανείς νέα ρούχα που έχουν προετοιμαστεί ειδικά γι’ αυτόν – σε ένα «καινούργιο» ρόλο, ο οποίος απαιτεί μία περιεκτική και ευρεία αίσθηση ταυτότητας. Συνειδητοποιούμε ότι όλοι μας μοιραζόμαστε και διαδραματίζουμε ρόλους – ο ένας για τον άλλο – στο πλαίσιο μίας βαθύτερης, μυθικής, αρχετυπικής διεργασίας, η οποία μας αποκαλύπτεται καθώς εκδηλώνεται εντός μας. […]

Ο τραυματισμένος θεραπευτής έχει την ικανότητα να θεραπεύσει και να βοηθήσεις τους άλλους (το οποίο παράλληλα του δίνει τη δυνατότητα να θεραπεύσει και να βοηθήσει τον εαυτό του, ξανά και ξανά, με δικαιολογία αυτούς τους φαινομενικούς «άλλους»), μόνο όταν παύει να αγανακτεί, να πικραίνεται ή να νιώθει θύμα του τραυματισμού του, αναγνωρίζοντας ότι το τραύμα αποτελεί ένα ιερό γεγονός, μία αρχετυπική στιγμή, η οποία επιζητά να τους καταστήσει όλους συμμετόχους ενός θεϊκού, αιώνιου συμβάντος.

φσδφσφ

Το τραύμα μας είναι ΤΟ τραύμα

«War Leaf #2 – The Parents» της Käthe Kollwitz

Όπως και στα όνειρα, οι καταστάσεις του εξωτερικού κόσμου καθρεφτίζουν όσα συμβαίνουν βαθιά μέσα μας. Ανάμεσα στη βία που παρατηρούμε να αναπαράγεται στον εξωτερικό κόσμο και την αίσθηση του τραύματος που βιώνουμε εντός μας υφίσταται μία αντιστοιχία η οποία υπερβαίνει το χώρο. Πρόκειται για ένα ολογραφικό σύμπαν, υπό την έννοια ενός ολογράμματος, όπου κάθε μικροσκοπικό τμήμα αυτού του σύμπαντος – όπως για παράδειγμα ο εαυτός μας – εμπεριέχει, ανακλά και εκφράζει το όλον. Ο μικρόκοσμος και ο μακρόκοσμος αποτελούν ανακλάσεις που καθρεφτίζουν η μία την άλλη, σα να επρόκειτο για διαφορετικές διαστατικές (dimensional), σχεδόν μορφοκλασματικές (fractal) προσεγγίσεις της ίδιας θεμελιώδους δυναμικής. Όλα όσα μας κάνουν να υποφέρουμε σε εσωτερικό επίπεδο, αποτελούν την είσοδο για να σχετιστούμε βαθύτερα με όσα συμβαίνουν στον εξωτερικό κόσμο, εμπλέκοντάς μας με έναν τρόπο που θα μας βοηθήσει να μετριάσουμε τον πόνο τόσο στον εξωτερικό κόσμο, όσο κι εντός μας.

Το να αναγνωρίζουμε με ποιό τρόπο οι προσωπικές μας δοκιμασίες αποτελούν μια προσωποιημένη ανάκλαση ή ενσάρκωση του συλλογικού πόνου που διαπερνά ολόκληρο το πεδίο της συνειδητότητας, επιδρά μεταμορφωτικά και θεραπευτικά. Το προσωπικό μας τραύμα αποτελεί – σε μία συμπυκνωμένη και αποκρυσταλλωμένη μορφή – το αποτύπωμα και την υπογραφή του συλλογικού τραύματος, στο οποίο εμπλεκόμαστε και συμμετέχουμε όλοι. Όταν σταματήσουμε να παθολογικοποιούμε τους εαυτούς μας, επαναπλαισιώνοντας τις προσωπικές μας συγκρούσεις, τα προβλήματα και τα τραύματά μας ως τμήμα ενός ευρύτερου διαπροσωπικού μοτίβου, το οποίο εμπεριέχει το παγκόσμιο πεδίο της ανθρώπινης εμπειρίας, θα νιώσουμε απελευθερωμένοι και θεραπευμένοι. Οι εξωτερικές, προσωποποιημένες επιφάσεις του τραύματός μας αποτελούν την καθορισμένη μορφή δια της οποίας τα υποβόσκοντα, αέναα μυθολογικά μοτίβα ενσαρκώνονται εντός του γραμμικού χρόνου και καθίστανται αισθητά στην προσωπική μας ζωή. Μοιάζουμε με ψυχικά όργανα, όπου το κάθε ένα ξεχωριστά «διεργάζεται» κάθε άλυτη, ασυνείδητη σκιά και τραύμα του συλλογικού πεδίου. Κάθε ένας και κάθε μία από εμάς καθρεφτίζει, δημιουργεί και διαμορφώνεται ταυτοχρόνως από όλα όσα συμβαίνουν σε αυτό ακριβώς το σύμπαν όπου βρισκόμαστε ενσωματωμένοι και του οποίου αποτελούμε έκφραση.

Advertisements