catch-22 (απόσπασμα)

[…] O Γιοσάριαν τον κοίταξε ήρεμα και δοκίμασε διαφορετική μέθοδο. «Ο Ορρ είναι τρελός;»

«Βεβαίως είναι», είπε ο γιατρός Ντάνικα.
«Μπορείς να τον κρατήσεις στο έδαφος;»
«Βεβαίως μπορώ. Αλλά πρέπει πρώτα να μου το ζητήσει. Έτσι λέει ο κανονισμός.»

«Τότε γιατί δε σου το ζητάει;»
«Επειδή είναι τρελός», είπε ο γιατρός Ντανίκα. «Πρέπει να είναι τρελός για να συνεχίζει να πετάει σε μάχιμες αποστολές, παρά το γεγονός ότι έχει κινδυνέψει να σκοτωθεί τόσες φορές. Και βέβαια μπορώ να κρατήσω τον Ορρ στο έδαφος. Αλλά πρέπει πρώτα να μου το ζητήσει.»

«Αυτό είναι όλο κι όλο που πρέπει να κάνει, για να μείνει στο έδαφος;», ρώτησε ο Γιοσάριαν.

«Όχι. Τότε δεν μπορώ να τον κρατήσω στο έδαφος.»
«Εννοείς πως υπάρχει παγίδα στη μέση;»

«Βεβαίως υπάρχει παγίδα», αποκρίθηκε ο γιατρός Ντανίκα. «Το Κατς-22. Όποιος θέλει να βγει από τις μάχιμες αποστολές δεν είναι πραγματικά τρελός.»

Υπήρχε μόνο μια παγίδα και αυτή ήταν το Κατς-22, που καθόριζε πως η ανησυχία κάποιου για την προσωπική του ασφάλεια, μπροστά σε πραγματικούς και άμεσους κινδύνους, ήταν λειτουργία του νου. Ο Ορρ ήταν τρελός και μπορούσαν να τον κρατήσουν στο έδαφος. Δεν είχε παρά να το ζητήσει, και μόλις το ζητούσε, θα έπαυε πια να είναι τρελός και θα έπρεπε να πετάξει και σε άλλες αποστολές. Ο Ορρ θα ήταν τρελός για να πετάξει και σε άλλες αποστολές, και υγιής αν δεν πετούσε, αλλά αν ήταν υγιής έπρεπε να πετάξει και σε άλλες. Αν πετούσε σε άλλες, ήταν τρελός και έτσι δεν ήταν αναγκασμένος να πετάξει, αλλά αν δεν ήθελε να πετάξει, ήταν υγιής και έπρεπε να πετάξει. Ο Γιοσάριαν είχε συγκινηθεί βαθύτατα από την απλότητα αυτού του άρθρου του Κατς-22 και άφησε να του ξεφύγει ένα σφύριγμα θαυμασμού. […]

Πηγή: απόσπασμα από το έργο του Joseph Heller “Catch 22”