απαγορευμένη εκπαίδευση

«η άκρη του νήματος» – ένα βιωματικό σεμινάριο αυτογνωσίας για τα νέα ξεκινήματα

Tην Κυριακή 7 Φεβρουαρίου 2016, από τις 12:00 μέχρι τις 17:00, σας προσκαλούμε να συμμετέχετε στο σεμινάριο «Η άκρη του νήματος». Πρόκειται για ένα βιωματικό εργαστήριο όπου θα έχουμε τη δυνατότητα να διερευνήσουμε τη διαδικασία με την οποία συνηθίζουμε να προχωράμε σε νέα ξεκινήματα.

Ποια είναι τα πιο συνηθισμένα μας βήματα κάθε φορά που ξεκινάμε κάτι νέο; Βοηθούν ή εμποδίζουν την πορεία μας; Την εμπλουτίζουν ή την αποδυναμώνουν; Ποιες αλλαγές καλούμασε να πραγματοποιήσουμε; Ποια σημεία της διαδρομής μας ενθουσιάζουν, ποια απολαμβάνουμε, ποια μας δυσκολεύουν ή αποφεύγουμε;

Θα χρησιμοποιήσουμε χρώματα, νήματα, κίνηση και κυρίως τη φαντασία μας, καθώς και τη διάθεσή μας για εξερεύνηση. Φορέστε άνετα ρούχα και φέρτε μαζί σας ένα κουβάρι μαλλί στο χρώμα που σας εκπροσωπεί περισσότερο αυτή την περίοδο της ζωής σας (αν δυσκολεύεστε να αποφασίσετε ποιο χρώμα θα ήταν αυτό, εμπιστευτείτε τη διαίσθησή σας και διαλέξτε το πρώτο χρώμα που θα τραβήξει την προσοχή σας).

Για περισσότερες πληροφορίες και δηλώσεις συμμετοχής καλέστε τη Σωτηρία Παπαλουκά στο 6936630356.

Δηλώσεις συμμετοχής μέχρι την Πέμπτη 4/2.

ο έρωτας στα παραμύθια

Τί να είναι αλήθεια ο έρωτας; Για κάποιους ένα έντονο συναίσθημα που περιλαμβάνει δύο ανθρώπους και πολλαπλά επίπεδα κοντινότητας. Για άλλους κάτι που υπερβαίνει τους δύο και διαπερνά κάθε μόριο της ύπαρξής μας, κάτι που δεν αφορά το «ανθρώπινο», αλλά πολύ περισσότερο έναν τρόπο να αντιλαμβάνεται κανείς την ύπαρξη, να ζει, να «βλέπει».

Τα παραμύθια αξιοποιούν συχνά τον έρωτα, προκειμένου να θέσουν άλλα ερωτήματα, βαθύτερα. Και όχι απαραίτητα με σοβαροφανή τρόπο: διότι ο έρωτας – είτε πρόκειται για δύο, είτε για μια κατάσταση συνείδησης – είναι χορός, παιχνίδι, αλληλεπίδραση.

Στο σεμινάριο αυτό λοιπόν θα προσεγγίσουμε τον έρωτα αξιοποιώντας τα παραμύθια, αλλά και την εμψύχωση εν γένει.

Φορέστε άνετα ρούχα και ελάτε για μια από κοινού, βιωματική, εξερεύνηση του ερωτεύεσθαι – στις 7 Ιουνίου, ημέρα Κυριακή και ώρες 11:00-15:00 στο Κέντρο Παιγνιοθεραπείας, Δημιουργίας & Έκφρασης «Αγγίζω» (Χρυσάνθου Τραπεζούντος 74, Ελληνικό – 2109638430/ aggizw@gmail.com).

Περιορισμένες θέσεις: τηλεφωνήστε προτού περάσετε από το Κέντρο για το σεμινάριο, όπως και για να ενημερωθείτε για το κόστος συμμετοχή. Το σεμινάριο συντονίζει η Τίνα Λυγδοπούλου.

ο αφηγηματικός μίτος: δεξιότητες εξερεύνησης λαβυρίνθων

Ένα βιωματικό σεμινάριο με επίκεντρο την αφήγηση και τη ζωγραφική για όσους και όσες επιθυμούν να εμβαθύνουν σε δεξιότητες περιπλάνησης σε λαβυρίνθους.

Τί είναι όμως ένας λαβύρινθος; Για κάποιους λαβύρινθος σημαίνει εμπόδια και καθυστέρηση, αν όχι απειλή. Για άλλες σημαίνει χρόνο για εξερεύνηση, για επεξεργασία όσων δεν επιτρέπουμε συνήθως να εκφραστούν ή ακόμη και να υπάρξουν. Μέσα από τη διαδρομή κάθε λαβύρινθου, υποχρεωνόμαστε να καταδυθούμε στον εσώτερο εαυτό μας κι αναδυόμενοι/ες ξανά στην επιφάνεια του κόσμου γύρω μας, κομίζουμε συναισθήματα και γνώση, εμπλουτίζοντας έτσι την αντίληψη της πραγματικότητας (και άρα του εαυτού μας και των άλλων).

Παρόλο που ζούμε σε έναν πολιτισμό που ευνοεί τις ευθείες διαδρομές και την ξεκάθαρη σύζευξη αιτίας κι αποτελέσματος, διαβαίνουμε συχνά λαβυρίνθους – έστω και δίχως την ανάλογη επίγνωση. Διότι κάθε «διαδρομή» με ουσία, χαρακτηρίζεται από καμπυλότητες και πισωγυρίσματα. Διότι η ίδια η φύση μας είναι λαβυρινθώδης.

Αξιοποιώντας το μίτο, το αφηγηματικό νήμα που μας ενώνει καθώς προχωράμε, το συγκεκριμένο σεμινάριο αποτελεί μια πρόσκληση για μια από κοινού εξερεύνηση του εσωτερικού μας λαβυρίνθου.

Φορέστε άνετα ρούχα κι ελάτε!

Με ελεύθερη συμμετοχή.

γειτονιά: ένα είδος εσωτερικής γεωγραφίας

ή αλλιώς: γνωρίζοντας τη γειτονιά μέσα απ’ τον εαυτό μας, τον εαυτό μας μέσα από τη γειτονιά

Αλήθεια, πώς θα βιώναμε τη σχέση με το φυσικό ή αστικό μας περιβάλλον, εάν μπορούσαμε ανά πάσα στιγμή να αναγνωρίσουμε μία πλευρά του εαυτού μας στην αλληλεπίδραση μαζί του; Εάν ο δρόμος, το κτίριο, το χώμα ή η άσφαλτος αποτελούσαν τμήματα μιας εσωτερικής γεωγραφίας, όπου το καθένα διαδραματίζει σημαντικό ρόλο, όπως οι καρδιά ή οι πνεύμονές μας; Κι αντίστροφα…

Πρόκειται για ένα βιωματικό σεμινάριο εμψύχωσης όπου αξιοποιούμε την τέχνη για να εξερευνήσουμε τον εαυτό μας σε σχέση με τον τόπο, εστιάζοντας στην ευρύτερη γειτονιά του Συνεργατικού Καφενείου στην Ακαδημία Πλάτωνος και την ιδιαίτερη γεωγραφία που σχηματίζουν τα χαρακτηριστικά της.

Περισσότερες πληροφορίες εδώ. Κι εδώ.

η γοητεία των παραμυθιών: χρήση & αξιοποίησή τους στο χώρο της ειδικής αγωγής

 Το κείμενο που ακολουθεί (των Στ. Δουλάμη και Α. Στ. Αντωνίου) δημοσιεύτηκε στον Παιδαγωγικό Λόγο τον Ιανουάριο του 2011.

1.Η ιστορία του παραμυθιού

Οι άνθρωποι χρησιμοποίησαν τις διάφορες μορφές συμβολικού λόγου, μέσα από την αφήγηση μύθων και ιστοριών, ως έναν τρόπο για να δώσουν νόημα στον κόσμο τους. Οι ιστορίες πέρασαν από τη μια γενιά στην άλλη, μαρτυρώντας την γνώση, παρέχοντας το απόσταγμα της σοφίας κάθε ηλικίας, κάθε γενιάς και εποχής. Κατά την αφήγηση ιστοριών, ακροατές και αφηγητές συμμετείχαν σε μια κοινή εμπειρία που τους συνέδεε με την οικογένεια, την φυλή, το έθνος, και τους οδηγούσε, μέσα από το παρελθόν και το παρόν, προς το μέλλον (Gersie & King, 1992). Η αφήγηση παραμυθιών, μύθων και ιστοριών συνιστούσε, σε παλαιότερα κοινωνικά πλαίσια, ένα είδος προφορικής ψυχαγωγίας των ενηλίκων, καθώς λέγονταν από μεγάλους για μεγάλους. Εκτός από τον ψυχαγωγικό χαρακτήρα, η διήγηση παραμυθιών, μύθων και ιστοριών κατείχε έναν μυητικό χαρακτήρα και συνέβαλε στην διατήρηση της ατομικής και συλλογικής ταυτότητας, στην οικοδόμηση συλλογικής μνήμης και στην ενίσχυση της αίσθησης του ανήκειν.

Αυτά τα αφηγηματικά μέσα, συνιστούσαν ένα αναπόσπαστο κομμάτι της κοινωνικής εμπειρίας, βοηθώντας τα άτομα να επικοινωνούν μεταξύ τους και να οργανώνουν τις εμπειρίες τους, ατομικές και κοινωνικές, σε νοητικές αναπαραστάσεις, μέσω της χρήσης του συμβολικού λόγου. Οι ιστορίες, οι μύθοι και τα παραμύθια ήταν στενά συνδεδεμένα με τα ήθη, τα πιστεύω και τις τελετουργίες της κάθε φυλής ή κοινότητας. Ανάμεσα στις διάφορες μορφές συμβολικού λόγου, το παραμύθι κατέχει μια σημαντική θέση που επιτελεί λειτουργίες σε πολλά επίπεδα ακόμα και μέχρι τις ημέρες μας. Στα παραμύθια εμπεριέχονται μερικές από τις ωραιότερες παραδόσεις της ανθρωπότητας, που μεταδόθηκαν από γενιά σε γενιά και από τόπο σε τόπο, μέσω του προφορικού λόγου, μέσα από την τέχνη της αφήγησης.

Μιλώντας για το παραμύθι αναφερόμαστε σε μια εφήμερη δράση της κοινότητας που στηρίζεται στην αναδημιουργία, χαρακτηρίζεται από μια ασυνείδητη δομή, εκφράζει συλλογικές αναπαραστάσεις, αποτελεί κοινή ιδιοκτησία όλων και επιβιώνει μέσα από την διάδοση (Προύσαλης, 2010). Ο λόγος του παραμυθιού, όπως μαρτυρεί και η ετυμολογία του στην ελληνική γλώσσα (παρά και μύθος, παραμυθούμαι), κατάφερε να δώσει θάρρος, να παροτρύνει, να παρηγορήσει, να συμβουλεύσει και να υποστηρίξει τους ανθρώπους στη διάρκεια της μακραίωνης ιστορίας τους. Αν και γνωρίζουμε ότι τα κλασσικά παραμύθια προέκυψαν από προφορικές λαϊκές παραδόσεις που προϋπήρχαν για χιλιάδες χρόνια, είναι δύσκολο να προσεγγιστεί, με χρονολογική ακρίβεια, το πότε αποτυπώθηκε σε γραπτό λόγο το πρώτο παραμύθι. Τις αρχαιότερες γραπτές ιστορίες τις βρίσκουμε στην Ανατολή, στα Ινδικά Πανχατάντρα (Τα Πέντε βιβλία), μια συλλογή σανσκριτικών παραμυθιών που χρησιμοποιούνταν για

την εκπαίδευση των Ινδών αριστοκρατών, στους βουδιστικούς θρύλους Πατάκα και στους περσικούς μύθους Νεράιδες και τζίνια (Cooper, 2007).

Ως πρώτο γραπτό παραμύθι, στην λογοτεχνία, συναντάται το Έρως και Ψυχή, στο μυθιστόρημα του Απουλήιου Μεταμορφώσεις, το 161 μ.Χ. Στην Ευρώπη, το έργο του Straparola, Ευχάριστες Νύχτες (Noti piacevoli) που τυπώθηκε το 1550 στην Βενετία, θεωρείται ως η παλαιότερη πεζή συλλογή παραμυθιών. Έναν αιώνα αργότερα, το 1634, ο Giambattista Basile, ως πρώτος συγγραφέας παραμυθιών, δημοσιεύει το Πενταήμερο που θεωρείται ίσως η καλύτερη συλλογή παραμυθιών. Ιστορίες από την συλλογή αυτή μεταφράστηκαν στην Γαλλία, από το Περώ (1560-76), και δημοσιεύτηκαν με τον τίτλο Ιστορίες των ξωτικών. Η δημοφιλής αυτή συλλογή καθιέρωσε το παραμύθι στην Ευρώπη (Cooper, 2007) με τον τίτλο που είναι γνωστό μέχρι σήμερα στις αγγλόφωνες χώρες (Fairy tales). Στις αρχές του 19ου αιώνα, οι Wilhelm και Jacob Grimm συνέλεξαν ιστορίες από διάφορους αφηγητές-παραμυθάδες και, θέλοντας να διαφυλάξουν την Γερμανική παράδοση, τις επαναδιατύπωσαν, εκδίδοντας το Children’s and Household Tales, έκδοση με την οποία το κοινό των παραμυθιών μετατοπίζεται από τους ενήλικες στα παιδιά.

Αν και ιδιαίτερα δημοφιλή στον κόσμο των παιδιών, τα παραμύθια καταφέρουν να ελκύουν όχι μόνο τον παιδικό ψυχισμό αλλά και τους ενήλικες, καθώς διέπονται από πλούτο μηνυμάτων και από διάφορα επίπεδα ερμηνείας. Αυτή η πλούσια συμβολική γλώσσα των παραμυθιών και η πολυδιάστατη ερμηνεία έχει θέσει τα παραμύθια, κατά καιρούς, ως αντικείμενο μελέτης διαφόρων ανθρωπιστικών επιστημών. Η λαϊκή λογοτεχνία του παρελθόντος, που απευθυνόταν σε ενήλικες, αποτελεί σήμερα μια δομική βάση της παιδικής λογοτεχνίας. Παρά την αυξημένη πρόοδο της τεχνολογικά λόγιας κοινωνίας, η λαϊκή παράδοση των παραμυθιών κατέχει μια σημαντική θέση στην κουλτούρα της δυτικής κοινωνίας. Καθώς οι μύθοι, οι θρύλοι, οι ιστορίες και τα λαϊκά παραμύθια βοήθησαν στην διαμόρφωση της ανθρώπινης εμπειρίας, δεν αποτελεί έκπληξη ότι οι ίδιες ιστορίες, σήμερα, συνιστούν στοιχεία πλούσιας αξιοποίησης μέσα στην τάξη διδασκαλίας (Mello, 2001).

Στην παρούσα εισήγηση επιχειρείται η ανάδειξη των βασικών θεματικών που πραγματεύονται τα παραμύθια, υπό την οπτική των ψυχικών διεργασιών, κατά τα στάδια της παιδικής ηλικίας. Γίνεται, επίσης, αναφορά στην θεραπευτική χρήση των παραμυθιών σε παιδιά που αντιμετωπίζουν ποικίλες ψυχοκοινωνικές δυσκολίες και γνωστικές ανεπάρκειες και στην αξιοποίηση τους στο πλαίσιο της Ειδικής Αγωγής.

2. Ο κόσμος των παραμυθιών: Δομή και θεματική

Όταν μιλάμε για το παραμύθι, όπως αναφέρουν οι Bolte & Polivka, σχολιαστές των παραμυθιών των αδελφών Γκριμ, εννοούμε μια ανώνυμη λαϊκή διήγηση που έχει δημιουργηθεί με ποιητική φαντασία και λιτότητα, είναι εμπνευσμένη από τον ονειρικό κόσμο του μαγικού, έχει περιεχόμενο μη φανταστικό, είναι μια ιστορία του θαύματος που δεν εξαρτάται από τους όρους της πραγματικής ζωής, έχει σαγηνευτικό χαρακτήρα, και την ακούν με ευχαρίστηση μικροί και μεγάλοι, έστω κι αν δεν την θεωρούν πιστευτή (Αυδίκος, 1994. Σακελλαρίου, 1995) . Το παραμύθι εμπεριέχοντας την έννοια του μύθου σηματοδοτεί, ως ένα βαθμό, την εγγύτητά του προς το μυθικό. Αν και ο διαχωρισμός ανάμεσα στις δυο αυτές μορφές συμβολικού λόγου, παραμύθι και μύθο, δεν είναι πάντα εύκολος, παρατηρούνται κάποιες διακριτές διαφορές. Στον μύθο περιέχονται οι ιστορίες των θεών και των θεόμορφων, οι ηρωικές μάχες και τα ταξίδια στον Κάτω Κόσμο (Jung & Kerrenyi, 2008). Ο μύθος διέπεται από ένα βαθύτερο θρησκευτικό νόημα, χαρακτηρίζεται από ιστορική βάση και εξιστορεί τα κατορθώματα- περιπέτειες συγκεκριμένων ηρώων. Οι ήρωες των μύθων φέρουν εξαιρετικές σωματικές ικανότητες και υπερφυσικές δυνάμεις, εκφράζουν δε τα ιδιαίτερα πολιτισμικά στοιχεία ενός λαού. Συνήθως, η έκβαση στους μύθους έχει ένα τραγικό τέλος (Cooper, 2007). Το παραμύθι στερείται ιστορικής και χωρικής βάσης: όλα εκτυλίσσονται σε ένα απροσδιόριστο μακρινό παρελθόν και σε έναν τόπο κοινό, ένα χωριό, ένα δάσος (Μιαν φορά και έναν καιρό σε ένα μακρινό βασίλειο…). Η ιστορία του παραμυθιού διηγείται τις εμπειρίες ενός απλοϊκού ήρωα, που λειτουργεί σε ένα διαφορετικό επίπεδο από τους άλλους, στην λογική της καρδιάς: ο ήρωας/η ηρωίδα είναι συνήθως ο τρίτος γιος, η μικρή κόρη, ο πρίγκιπας, η βασιλοπούλα. Ως προς την ονοματοδοσία του, ο ήρωας είτε είναι ανώνυμος είτε φέρει ένα κοινότυπο όνομα (π.χ. Χανς) είτε ένα όνομα προσδιορισμού-ιδιότητας (π.χ. Σταχτοπούτα). Οι ήρωες των παραμυθιών είναι άτομα ταπεινά παραγνωρισμένα, αδικημένα από την φύση ή το περιβάλλον τους, συχνά με σωματικές αναπηρίες, ψυχικά ή σωματικά τραύματα. Το παραμύθι διέπεται από μια συγκινησιακή γοητεία, κινείται στο χώρο της φαντασίας και χρησιμοποιεί την μαγεία, χωρίς διαχωρισμό ανάμεσα στο υπερφυσικό και την πραγματικότητα. Παράλληλα επιτρέπει την ταύτιση με αρχέτυπες καταστάσεις, καθώς στερείται χαρακτηριστικών από συγκεκριμένα πολιτισμικά πλαίσια αναφοράς (Von Franz, 1996). Οι ιστορίες των παραμυθιών εμπνέουν ένα πνεύμα αισιοδοξίας, μιας και η έκβαση τους είναι πάντα θετική, και μεταφέρουν ένα μήνυμα επιτυχίας, εφόσον ο ήρωας καταφέρνει πάντα να υπερνικήσει τις δυσκολίες του.

Ως προς την δομή τους, σε γενικές γραμμές, τα παραμύθια διέπονται από την ακόλουθη πλοκή (Cooper, 2007. Zipes, 1994):

− Αποστολή: αναχώρηση ή εξορία του πρωταγωνιστή προκειμένου να φέρει σε πέρας ένα καθήκον, ένα έργο, συχνά ανυπέρβλητο.

οι χαρές της… προφορικότητας

Το κείμενο που ακολουθεί αποτελεί τμήμα εκπαιδευτικού εγχειριδίου για κοινωνικούς επιστήμονες, στο πλαίσιο δημιουργίας κοινωνικών συνεταιρισμών από τους Ρομά (και για τους Ρομά) στη Ρουμανία.

[…] Οι Ρομά συχνά κατηγορούνται για την αδιαφορία τους προς την εκπαίδευση και κατά προέκταση τη μόρφωση. Οφείλει όμως να θέσει κανείς ένα ερώτημα εδώ: ποιά εκπαίδευση; Και βέβαια ένα δεύτερο: υπάρχει μόνο μια μορφή εκπαίδευσης; Επιδίωξη του παρόντος κεφαλαίου δεν είναι να διαγράψει κανείς την ανάγκη για εκπαίδευση, έτσι όπως τη θέτει το θεσμικό σύστημα, διότι κάτι τέτοιο θα ισοδυναμούσε με αποκλεισμό των Ρομά από βασικές διεργασίες κοινωνικής συμμετοχής και ενδυνάμωσης. Είναι όμως παράλληλα λανθασμένο να περιγράφει κανείς έναν τρόπο προσέγγισης στην εκπαίδευση ως το μοναδικό δόκιμο και είναι τελείως διαφορετικό να δηλώνει κανείς ότι “οι Ρομά δίνουν έμφαση σε εναλλακτικές διαδικασίες εκπαίδευσης”, από το να δηλώνει ότι “δεν ενδιαφέρονται για μάθηση γενικά”. Η πρώτη δήλωση προϋποθέτει αναγνώριση των δεξιοτήτων του Άλλου, ενώ η δεύτερη σε αντίθεση του αρνείται κάθε δεξιότητα ή και προθυμία για μάθηση.

Μαθαίνει κανείς παρατηρώντας, παίζοντας ως παιδί, συμμετέχοντας σε κοινές δραστηριότητες με άλλους. Μαθαίνει επίσης μέσω της προφορικής γλώσσας. Η προφορικότητα επιτρέπει σε ιστορίες να ειπωθούν και να μεταφερθούν από γενιά σε γενιά, συναισθήματα να εκφραστούν, ταυτότητες να εμπεδωθούν και γλωσσικές δεξιότητες και συμβολικές έννοιες να αναπτυχθούν. Οι προφορικές παραδόσεις ισοδυναμούν σε αξία με τις ιστορικές καταγραφές των γεγονότων, καθώς εκφράζουν αντιλήψεις και αξίες μέσα από την υποκειμενικότητά τους.

Η έμφαση στο γραπτό λόγο και την ικανότητα γραφής ως τη μοναδική μορφή αξιόλογης, ‘σοβαρής’ ιστορικής καταγραφής αποτελεί χαρακτηριστικό του ευρωπαϊκού πολιτισμού. Παρόλο που πλέον τις τελευταίες δεκαετίες δίνεται έμφαση στις προφορικές ιστορίες και τον πλούτο που εμπεριέχουν (κυρίως από τους σύγχρονους ιστορικούς, ανθρωπολόγους και λαογράφους), η (κατα)γραφή τείνει να παραγκωνίζει σημαντικά άλλες συμπληρωματικές παραδόσεις. Η εξιστόρηση γεγονότων, παραμυθιών και μύθων όμως, όπως και το τραγούδι, είναι εξίσου σημαντικά, καθώς καταγράφουν διαστάσεις της πνευματικότητας ενός λαού, την κοινωνική του ζωή και τους κανόνες ή τα ήθη που τη διέπουν. Κάθε φορά ρέουν, αναπτύσσονται δυναμικά, καθώς η παράδοση δεν αποτελεί στατική απεικόνιση σε μουσείο, αλλά τρόπους συνδιαλλαγής του παρόντος με το παρελθόν.

Η προφορικότητα, εισάγει το βίωμα της εμπειρίας ως σημαντικό παρανομαστή της καθημερινότητας. Επίσης, η προφορικότητα προϋποθέτει τη συμμετοχή των πολλών, σε αντίθεση με τον εγγράματο π.χ. το μυθιστοριογράφο, που απομονώνεται κατά μία έννοια προκειμένου να δημιουργήσει, διεκδικώντας την ιδιοκτησία του παραγόμενου πολιτισμικού προϊόντος. Παρατηρείστε τους όρους που χρησιμοποιούνται εδώ: παραγόμενο πολιτισμικό προϊόν. Έξαφνα, η ιστόρηση και η τέχνη, μετατρέπονται σε αντικείμενα συνδιαλλαγής, σε εμπόρευμα. Στο όνομα μιας κακώς εννοούμενης αντικειμενικότητας, χάνεται η εναπόθεση πολλαπλών αφηγήσεων της πραγματικότητας και η συλλογική συνδημιουργία.

Η έμφαση στην καταγραφή της εμπειρίας ως μονόδρομο προς την εγκυρότητα αποτελεί γνώρισμα του σύγχρονου δυτικού πολιτισμού. Ακόμα και η ψυχαγωγία ή τα ταξίδια, στερούνται εγκυρότητας και άρα του δικαιώματος να έχουν υπάρξει, εάν δεν έχουν καταγραφεί φωτογραφικά ή αλλιώς. Η γραπτή ή οπτικοακουστική μαρτυρία ταυτίζεται με τη μοναδική έγκυρη καταγραφή της ύπαρξης. Αντίθετα, “η εμπειρία έχει ξεπέσει σε αξία και συνεχίζει να πέφτει στο απύθμενο” (Benjamin, 1996:39).

η καθημερινότητα των ρομνί

Με ελληνικούς υποτίτλους εδώ.

καταπιεστές ή/και καταπιεζόμενοι;

[…] Για τους δυνάστες, ωστόσο, πάντα εκείνοι που φταίνε είναι οι καταπιεζόμενοι (που, φυσικά, δεν τους ονομάζουν ποτέ «καταπιεζόμενους», αλλά – ανάλογα με το αν είναι συμπατριώτες τους ή όχι – «αυτοί εκεί» ή «οι τυφλές και φθονερές μάζες» ή «οι άγριοι» ή «οι ιθαγενείς» ή «οι ανατροπείς») γιατί είναι «βίαιοι», «βάρβαροι», «κακοί» ή «θηριώδεις» όταν αντιδρούν στη βία των καταπιεστών.

Κι όμως – όσο κι αυτό φαίνεται παράδοξο – ακριβώς μέσα στην απάντηση του καταπιεζόμενου προς τη βία του δυνάστη του μπορεί να βρει κανείς μιαν εκδήλωση αγάπης. Συνειδητά ή υποσυνείδητα η πράξη ανταρσίας του καταπιεζόμενου (μια πράξη που είναι πάντοτε ή σχεδόν πάντοτε τόσο βίαιη όσο και η αρχική βία του καταπιεστή) μπορεί να εγκαινιάσει την αγάπη. Γιατί ενώ η βία του δυνάστη εμποδίζει τον καταπιεζόμενο να αρτιωθεί σαν άνθρωπος, η απάντηση του καταπιεζόμενου σ’ αυτή τη βία θεμελιώνεται πάνω στην επιδίωξη του δικαιώματός του να είναι άνθρωπος. Καθώς οι δυνάστες απανθρωπίζουν άλλους και παραβιάζουν τα δικαιώματά τους, γίνονται και οι ίδιοι απάνθρωποι. Ο καταπιεζόμενος που αγωνίζεται να γίνει άνθρωπος, αφαιρεί από το δυνάστη τη δύναμη να κυριαρχεί και να καταπιέζει, και έτσι αποκαθιστά στους δυνάστες την ανθρωπιά που είχαν χάσει κατά την άσκηση της κυριαρχίας.

Μόνον οι καταπιεζόμενοι είναι εκείνοι που λυτρώνοντας τον εαυτό τους μπορούν να ελευθερώσουν και τους δυνάστες τους. Οι τελευταίοι, όντας μια καταπιεστική τάξη, δεν μπορούν να ελευθερώσουν ούτε τους άλλους ούτε τον εαυτό τους. Γι’ αυτό μπαίνει σαν ουσιαστικό καθήκον στους καταπιεζόμενους να αναλάβουν τον αγώνα για να άρουν την αντίφαση μέσα στην οποία είναι μπλεγμένοι. Και η αντίφαση αυτή θα λυθεί με την εμφάνιση του καινούργιου ανθρώπου, που δεν θα είναι ούτε καταπιεστής, ούτε καταπιεζόμενος – ένας άνθρωπος που βρίσκεται στο δρόμο της απελευθέρωσης. Αν ο σκοπός των καταπιεζομένων είναι να γίνουν άρτιοι άνθρωποι, αυτό δεν θα το πετύχουν αντιστρέφοντας απλώς τους όρους της αντίφασης, αλλάζοντας απλώς τη θέση των πόλων της.

[…] Για τους δυνάστες υπάρχει μόνο ένα δικαίωμα: το δικαίωμά τους να ζουν ήσυχα, και απλώς παραχωρούσαν – δίχως να το αναγνωρίζουν πάντοτε – στους καταπιεζόμενους το δικαίωμα της επιβίωσης, μόνο και μόνο επειδή η ύπαρξη των καταπιεζομένων ήταν αναγκαία για τη δική τους ύπαρξη.

Μια τέτοια συμπεριφορά και μια τέτοια αντίληψη για τον κόσμο και τους ανθρώπους (που αναγκαστικά οδηγεί τους δυνάστες ν’ αντιστέκονται στην εγκαθίδρυση ενός καινούργιου καθεστώτος) εξηγείται από τα βιώματά τους ως κυρίαρχης τάξης. Με την εδραίωση μιας κατάστασης βίας και καταπίεσης, γεννιέται ολόκληρος ένας τρόπος ζωής και συμπεριφοράς γι’ αυτούς που πιάστηκαν στα γρανάζια της – δυνάστες και καταπιεζόμενους. Όλοι βυθίζονται μέσα σ’ αυτή την κατάσταση και όλοι έχουν τα σημάδια της καταπίεσης. Μια ανάλυση της υπαρξιακής κατάστασης καταπίεσης αποκαλύπτει ότι η αρχή της βρίσκεται σε μια πράξη βίας – που την άρχισαν οι κατέχοντες τη δύναμη. Αυτή η βία, σαν διαδικασία, διαιωνίζεται από γενιά σε γενιά των καταπιεστών, που γίνονται οι κληρονόμοι της και πλάθονται μέσα στο κλίμα της. Το κλίμα αυτό δημιουργεί στο δυνάστη μιαν ισχυρή συνείδηση κτήτορα – κτήτορα του κόσμου και των ανθρώπων. Πέρα από τη συγκεκριμένη, άμεση, υλική κατοχή του κόσμου και των ανθρώπων, η συνείδηση του δυνάστη δεν μπορεί να νοηθεί – ούτε καν να υπάρξει. Ο Fromm αναλύοντας αυτού του είδους τη συνείδηση προσθέτει ότι χωρίς μια τέτοια κατοχή ο δυνάστης «χάνει την επαφή του με τον κόσμο». Η συνείδηση του δυνάστη τείνει να μετασχηματίζει το καθετί γύρω του σε αντικείμενο της κυριαρχίας του. Η γη, η ιδιοκτησία, η παραγωγή, τα δημιουργήματα του ανθρώπου, οι άνθρωποι οι ίδιοι, ο χρόνος – όλα καταντούν στην κατάσταση αντικειμένων που βρίσκονται στη διάθεσή του.

Τόσο ασυγκράτητη είναι η μανία του δυνάστη να κατέχει, ώστε του γίνεται πεποίθηση ότι είναι δυνατό να μετατρέπει το καθετί σε αντικείμενο της αγοραστικής του δύναμης. Από εδώ πηγάζει και η στενά υλιστική αντίληψή τους για την ύπαρξη. Το χρήμα γίνεται το μέτρο όλων των πραγμάτων και το κέρδος ο πρώτιστος σκοπός. Για τους δυνάστες ό,τι αξίζει είναι να έχεις όσο γίνεται περισσότερα, έστω και με τίμημα την ολοένα μεγαλύτερη φτώχεια του καταπιεζόμενου. Γι’ αυτούς είσαι σημαίνει έχεις, σημαίνει είσαι μέλος της τάξης των «εχόντων».

Σαν καρπωτές της κατάστασης καταπίεσης, οι δυνάστες δεν αντιλαμβάνονται ότι αν το έχειν είναι όρος του υπάρχειν, σημαίνει πως πρόκειται για έναν αναγκαίο όρο για όλους τους ανθρώπους. Να γιατί η γενναιοψυχία τους είναι ψεύτικη. Η ανθρωπιά γι’ αυτούς είναι ένα «πράγμα» και το κατέχουν σαν αποκλειστικό δικαίωμα, σαν μια κληρονομιά. Για τη συνείδηση του δυνάστη, η εξανθρώπιση των «άλλων», του λαού στο σύνολό του, εμφανίζεται όχι σαν επιδίωξη για πλήρη ανθρωπιά, αλλά σαν ανατρεπτική ενέργεια.

summerhill

η απαγορευμένη εκπαίδευση

(κλικ δεξιά στη μπάρα για Ελληνικούς υπότιτλους)

θέμα εξάσκησης

τί είδους εκπαίδευση;

η ομοφοβία στην εκπαίδευση

Το άρθρο που ακολουθεί αλιεύτηκε στη lifo και μεταφέρεται εδώ αυτούσιο:

Η ποιοτική έρευνα «Σκιαγράφηση του φαινομένου της ομοφοβίας στην εκπαίδευση» έγινε στην Κύπρο με την μορφή ομάδων εστίασης (focus group) και αποτέλεσε μια από τις δράσεις της εκστρατείας «ΑΣΠΙΔΑ ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΟΜΟΦΟΒΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ».

Πραγματοποιήθηκαν δύο ομάδες εστίασης, μια ομάδα με εκπαιδευτικούς προδημοτικής και δημοτικής εκπαίδευσης (11 άτομα, γυναίκες, μέσος όρος ηλικίας 35.77) και μια ομάδα με εκπαιδευτικούς μέσης (12 άτομα, 2 άνδρες και 10 γυναίκες, μέσος όρος ηλικίας 39.36 ). Στις δυο ομάδες συμμετείχαν επίσης και εκπαιδευτικοί ψυχολόγοι. Οι συμμετέχοντες στις ομάδες εστίασης επιλέγηκαν τυχαία από τον κατάλογο των συμμετεχόντων στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα της εκστρατείας.

Πριν ξεκινήσουμε με την ανάλυση των αποτελεσμάτων είναι σημαντικό να δούμε λίγο το κυρίαρχο πολιτισμικό πλαίσιο μέσα στο οποίο λαμβάνει χώρα η έρευνα:

• Η Κύπρος και η Ελλάδα συμφώνα με το ευρωβαρόμετρο του 2008 είναι από τις πρώτες χώρες στις διακρίσεις στην βάση του σεξουαλικού προσανατολισμού
• Ένα σύστημα αξίων τιμής και ντροπής δομεί την κυπριακή κοινωνία μέσα στο οποίο ο ετερόφυλος γάμος και η ετερόφυλη οικογένεια έχουν κυρίαρχη σημασία.
• Η ετεροκανονικότητα δηλαδη η αντίληψη ότι η ετεροφυλοφιλία είναι ο μοναδικός «φυσιολογικός» σεξουαλικός προσανατολισμός είναι επίσης κυρίαρχη στην Κύπρο
• Την ίδια στιγμή οι άντρες θεσπίζουν την ταυτότητα τους αποστρεφόμενοι τα γυναικεία τους χαρακτηριστικά
• Η Εκκλησία της Κύπρου έχει τεράστια επιρροή τόσο στο εκπαιδευτικό σύστημα όσο και στην κοινωνία και αρθρώνει κατά καιρούς ομοφοβικούς λόγους.

Αυτή η έρευνα αποτελεί μια συνέχεια της έρευνας «Σεξουαλικός Προσανατολισµός στην Κύπρο: Χαρτογράφηση του Κοινωνικοπολιτικού Κλίµατος, Εµπειριών και Αναγκών» (Καψού, Χριστοφή & Επαμεινώνδα, 2011). Στην έρευνα αυτή το ηλικιακό φάσμα ήταν από 17 ετών και άνω. Αυτά τα δεδομένα θα προσθέσουν στην σκιαγράφηση του φαινομένου της ομοφοβίας σε μικρότερες ηλικίες.

εμψύχωση για παιδιά σε «κλειστά» πλαίσια

Το άρθρο που ακολουθεί αποτελεί αναδημοσίευση μίας έμπρακτης άσκησης της Πεντέρη Ευθυμίας, της Ρεκαλίδου Γαλήνης και του Φακίνου Μιχάλη με πλήρη τίτλο «Εμψύχωση σε ένα περιβάλλον ιδρυματικής φροντίδας για παιδιά: δημιουργώντας ένα καλλιτεχνικό εργαστήρι». Το κείμενο στο σύνολό του, θα το βρείτε εδώ. [Οι απόψεις των γραφόντων δεν αποτελούν απαραίτητα απόψεις και αυτού του ιστοχώρου.]

 

______________________________________

1. Εισαγωγή

1.α. Κοινωνικο-πολιτισμική εμψύχωση και το προφίλ του εμψυχωτή

Η έννοια της εμψύχωσης αναφέρεται στη διευκόλυνση της επικοινωνίας και στην απελευθέρωση της δημιουργικότητας των μελών μίας ομάδας (Θωίδης, 2007), αποσκοπώντας στην ενίσχυση της πολιτιστικής ζωής και στη συνοχή της κοινωνίας. Στη σχετική βιβλιογραφία ο όρος δεν προσδιορίζεται επακριβώς καθώς περιλαμβάνει ποικίλες διαστάσεις και έννοιες «ανοιχτές» ως προς την ερμηνεία τους. Διακρίνονται διάφορα είδη εμψύχωσης στη βάση ποικίλων κριτηρίων όπως το πεδίο δράσης, ο γεωγραφικός χώρος, η σχέση εργασίας του εμψυχωτή, η παιδαγωγική στόχευση, η ηλικία, το φύλο, κτλ., (Θωίδης, 2007). Η παρούσα εργασία εστιάζει στην κοινωνικο-πολιτισμική εμψύχωση, μέθοδος η οποία αξιοποιεί ημι-κατευθυνόμενες διαδικασίες ενσωμάτωσης και συμμετοχής των μελών μιας ομάδας, με στόχο την ατομική και συλλογική εξέλιξη (Σφυρόερα, 2007). Η κοινωνικο-πολιτισμική εμψύχωση συνίσταται στην επιστράτευση των γενικών και ειδικών επαρκειών μιας ομάδας ατόμων που ενεργοποιούνται, κατά κύριο λόγο σε εθελοντική βάση, γύρω από ένα σχέδιο εργασίας (project). Αφορά σε μια σειρά δράσεων που υποστηρίζουν την επίτευξη ενός τελικού σκοπού, ο οποίος έχει προκύψει ως το αποτέλεσμα κατάλληλων κοινών διεργασιών και αποφάσεων. Οι δράσεις αυτές στοχεύουν στην αυτονόμηση και την κοινωνικοποίηση των ατόμων αναφορικά με το περιβάλλον στο οποίο ζουν και στη βελτίωση των σχέσεων που αναπτύσσονται σε αυτό. Η συγκεκριμένη θεώρηση της εμψύχωσης προσδίδει στον όρο την έννοια της κοινωνικής αλλαγής. Η κοινωνική αυτή αλλαγή λαμβάνει χώρα μέσα από μία σειρά διαλεκτικών και κυκλικών διεργασιών, μία συνεχή και δημιουργική αλληλεπίδραση μεταξύ των ατόμων που συμμετέχουν στη συγκεκριμένη δράση, συμπεριλαμβανομένου και του εμψυχωτή, καθώς και σε σχέση με το πλαίσιο στο οποίο πραγματοποιούνται οι εμψυχωτικές δράσεις . Με αυτόν τον τρόπο η κοινωνικο- πολιτισμική εμψύχωση, ως διαδικασία, συμμετέχει στη βελτίωση του τοπικού περιβάλλοντος και των κοινωνικών σχέσεων, προτείνει δράσεις και συμβάλλει στην καλή έκβαση σχεδίων που σχετίζονται με την τοπική οικολογία και το ανθρώπινο δυναμικό. Δεν είναι η φύση των δραστηριοτήτων που συνιστούν την εμψύχωση. Ο ιδιαίτερος χαρακτήρας της συνδέεται περισσότερο με το γεγονός ότι οι συμμετέχοντες μέσα από τις δραστηριότητες αναπτύσσουν μεταξύ τους σχέσεις και επωφελούνται σε δύο επίπεδα: α) από τις ίδιες τις δραστηριότητες και β) από την προσωπική ανάπτυξη και την ενδυνάμωση των κοινωνικών τους δικτύων. Η κοινωνικο-πολιτισμική εμψύχωση επιτρέπει με αυτόν τον τρόπο την ανάπτυξη συνεργατικών μορφών δράσης και κοινωνικών σχέσεων μεταξύ των συμμετεχόντων, ενώ ταυτόχρονα συμβάλλει στην προαγωγή της αυτονομίας τους.