το εσωτερικό φως (αποσπάσματα)

[…] Στη μαχαγιανική φιλοσοφία το φως του ουρανού κατά την αυγή, όταν έχει πλέον χαθεί η λάμψη της σελήνης, κατέληξε να συμβολίζει το «Καθαρό Φως, επονομαζόμενο και Συμπαντικό Κενό». […] Αυτό το Φως περιγράφεται ως «καθαρό», «διαυγές», δηλαδή όχι μόνο άσπιλο και ασκίαστο αλλά και άχρωμο, όπως επίσης και απροσδιόριστο. Ονομάστηκε λοιπόν «το Συμπαντικό Κενό», γιατί ο όρος «κενό» (σούγια) δηλώνει ακριβώς αυτό που είναι απαλλαγμένο από κάθε χαρακτηριστικό, από κάθε ορισμό. Αποτελεί το Αρχαίτιο (Urgrund), την έσχατη πραγματικότητα. Η κατανόηση του Συμπαντικού Κενού – ακριβώς όπως στις Ουπανισάδες η συνειδητοποίηση της ταυτότητος βράχμαν-άτμαν – αποτελεί στιγμιαίο ενέργημα, συγκρινόμενο μόνο με την αστραπή. Γιατί όπως ακριβώς τίποτε δεν προετοιμάζει την εκθαμβωτική λάμψη που διαπερνά ξαφνικά τη σκοτεινή μάζα, κατά τον ίδιο τρόπο τίποτε δεν φαίνεται να προετοιμάζει την εμπειρία της ελλάμψεως: αυτή ανήκει σε ένα άλλο επίπεδο, καθώς δεν υπάρχει συνέχεια ανάμεσα στο χρόνο που προηγείται της ελλάμψεως και στην απροσδιόριστη στιγμή, κατά την οποία αυτή πραγματοποιείται.

[…] Η μορφολογία της υποκειμενικής εμπειρίας του Φωτός είναι εξαιρετικά εκτεταμένη. Μπορούμε εντούτοις να απομονώσουμε ορισμένες πιο συχνές μορφές της.

το δώρο της Αριάδνης

«Ariadne’s Thread» του Andre Masson, 1938

Η συμβολική διάσταση του λαβυρίνθου, μεγεθυσμένη μέσα από το πρίσμα του φιλοσοφικού της υπόβαθρου, αναδεικνύει στην τέχνη την πραγματική της δύναμη: όσο και αν οι μύθοι συνδέονται με τα πεδία του φαντασιακού, ο πυρήνας τους παραμένει δεμένος με την πραγματικότητα, μια πραγματικότητα όχι απαραιτήτως ιστορική αλλά φτιαγμένη από βιωμένες ψυχικές φόρμες που αρχειοθετούνται ως κοινή γνώση μέσα στον χρόνο: ο λαβύρινθος είναι μία από τις μορφές της κρυμμένης πραγματικότητας που η τέχνη αναπαράγει και διαιωνίζει, επιδιώκοντας να διερευνήσει το σκοτεινό, πρωταρχικό νόημα των πραγμάτων.

 

Ο κρητικός λαβύρινθος σχηματοποιείται αρχικά μέσα από τους μύθους για τη γέννηση του σύμπαντος: ο Άρης-Διόνυσος, ένας από τους πιο ισχυρούς θεούς του αρχαίου κόσμου, κατέβηκε στη γη όταν ακόμη τίποτε δεν είχε δημιουργηθεί και το πρώτο υλικό της ζωής δεν ήταν παρά μια νεφελώδης μάζα. Στα χέρια του όμως είχε ένα παντοδύναμο όπλο: ο λάβρυς, ένας διπλός πέλεκυς, είναι το εργαλείο που δόθηκε στον Διόνυσο για να σμιλεύσει τον κόσμο. Μέσα στο σκοτάδι, ο θεός άρχισε να περπατά κυκλικά –η επιστήμη σήμερα έχει αποδείξει πως έχουμε πάντα την τάση να περπατάμε σε κύκλους όταν δεν βλέπουμε ή όταν έχουμε χαθεί– και να ανοίγει δρόμο γύρω του με τον πέλεκυ. Ο κυκλικός αυτός δρόμος ονομάστηκε λαβύρινθος, δηλαδή «ο δρόμος που άνοιξε ο λάβρυς». Καθώς προχωρούσε, ο Διόνυσος διαπίστωσε πως στα χέρια του δεν κρατούσε πια τον διπλό πέλεκυ, αλλά έναν αναμμένο πυρσό που κάλυπτε τα πάντα με φως. Έτσι, νίκησε το σκοτάδι στη διττή του υπόσταση: το φως τύλιξε τον κόσμο αλλά και την ψυχή του. Στο κέντρο του λαβυρίνθου ο Διόνυσος φύλαξε για πάντα την άσβεστη φωτιά της αγρύπνιας, ταυτίζοντας το περιβάλλον φως με την εσωτερική φώτιση.

Η δοκιμασία του λαβυρίνθου ανάγει τη διαδρομή της πνευματικής αφύπνισης σε διαδικασία επίλυσης ενός αινίγματος. Ο Θησέας δεν μπαίνει στον λαβύρινθο με άδεια χέρια: κρατά τον πέλεκυ, που θα σκοτώσει τον Μινώταυρο, και τον μίτο της Αριάδνης, που θα εξασφαλίσει την επιστροφή του σε περίπτωση νίκης. Ο μίτος ως γραμμικό σχεδίασμα του γυρισμού παραπέμπει στη συμβολική λειτουργικότητα της μνήμης, της μόνης που μπορεί να εγγυηθεί ασφαλείς ελιγμούς στα μονοπάτια του άγνωστου. Μ’ αυτήν την έννοια, η Αριάδνη ενσαρκώνει ιδεατά τη μνήμη του Θησέα, που βγαίνοντας νικητής από τον λαβύρινθο ενώνεται με την ίδια του την ψυχή.

ο τραυματισμένος θεραπευτής (δηλαδή εσύ κι εγώ και όλοι μας)

«The Realms of the Heart, #1» του Zhu Yi Yong

Ένα από τα αρχέτυπα με τις βαθύτερες ρίζες, ένα αρχέτυπο-αστερισμός εντός της ανθρώπινης ψυχής που τείνει να αναπαρίσταται συλλογικά στη θεατρική σκηνή του κόσμου αυτού, είναι το αρχέτυπο του «τραυματισμένου θεραπευτή». Για να παραθέσουμε μια φράση του Kerenyi, ενός συναδέλφου του Jung, ο οποίος αποσαφήνισε τα χαρακτηριστικά του αρχετύπου, σε ψυχολογικό επίπεδο ο τραυματισμένος θεραπευτής αναφέρεται στην ικανότητα ενός ανθρώπου «να νιώθει οικεία κάθε φορά που βυθίζεται στη σκοτεινιά που προκαλείται από τα διαφορετικά δεινά και παραμένοντας στην κατάσταση αυτή, ν’ ανακαλύπτει σπόρους φωτός κι ανάκαμψης, από τους οποίους – κατά ένα μαγικό τρόπο – γεννιέται ο Ασκληπιός, ο θεραπευτής που προσομοιάζει του ηλίου». Το αρχέτυπο του τραυματισμένου θεραπευτή μας αποκαλύπτει ότι μόνο όταν επιθυμεί κανείς να αντιμετωπίσει κατά πρόσωπο αυτό που τον έχει πληγώσει, να βιώσει συνειδητά το ανάλογο γεγονός και να προχωρήσει μέσα από αυτό, τότε μπορεί να δεχτεί την ευλογία που εμπεριέχεται σε αυτό. Το να προχωρήσουμε μέσα από το βίωμα του τραύματος, σημαίνει να το εναγκαλιστούμε, να το αποδεχτούμε και να απαντήσουμε καταφατικά στην ύπαρξη αυτού του μυστηριώδους νέου τόπου εντός του εαυτού μας, όπου μας οδηγεί το ίδιο το τραύμα. Υπομένοντάς το, μπορούμε να επιτρέψουμε στους εαυτούς μας να ανασυσταθούν μέσω αυτού. Το τραύμα μας δεν αποτελεί μια στατική κατάσταση, αλλά αντίθετα μία δυναμική διαδικασία, πτυχές της οποίας ξεδιπλώνονται διαρκώς, ώστε μέσω ημών να εκδηλωθεί, να αποκαλυφθεί και να ενσαρκωθεί ως έχει. Έτσι το τραύμα μας διδάσκει κάτι για τους εαυτούς μας. Το να υπομένουμε το τραύμα σημαίνει ότι σαν διασχίσουμε τη διαδικασία μύησης μέχρι την άλλη της πλευρά, δεν θα είμαστε πότε πλέον οι ίδιοι. Διαβαίνοντας τον τόπο του τραύματος βιώνουμε μία αυθεντική εμπειρία θανάτου, καθώς κατά τη διαδικασία αυτή ο παλιός εαυτός μας «πεθαίνει», ενώ ενδέχεται να γεννηθούν νέες, πιο διευρυμένες και ενδυναμωμένες πλευρές του εαυτού μας.

Το να υπομένουμε και να εναγκαλιζόμαστε το τραύμα μας ως [αναπόσπαστο] τμήμα του εαυτού μας είναι κάτι εντελώς διαφορετικό από το να ελισσόμαστε γύρω του ή να το αποφεύγουμε ή να παραμένουμε κολλημένοι σε αυτό για μια αιωνιότητα, αναπαράγοντας εμμονικά το τραύμα (όντας κυριαρχημένοι από αυτό). Το γεγονός που προκάλεσε το τραύμα αποτελεί ταυτοχρόνως μια καταλυτική, (δυνάμει) θεραπευτική διεργασία, η οποία προαπαιτεί την ενεργή δέσμευσή μας, «παντρεύοντάς μας» έτσι με ένα βαθύτερο επίπεδο της ύπαρξής μας. Η πλησιέστερη συνάδελφος του Jung, η Marie Louise Von Franz, έγραψε πως «ο τραυματισμένος θεραπευτής ΕΙΝΑΙ το αρχέτυπο του Εαυτού [η ολότητά μας, ο Θεός εντός μας] κι αποτελεί το υπόβαθρο κάθε γνήσιας θεραπευτικής διαδικασίας».

Μία συνάντηση με κάθε τι μεγαλύτερο του περιορισμένου εγώ μας, το οποίο ο Jung αποκαλεί Εαυτό, αποτελεί πάντοτε ένα τραυματικό βίωμα για το εγώ. Σε ένα συμβολικό επίπεδο, η κατάσταση αυτή απεικονίζεται από το μυθικό Ιακώβ, ο οποίος επιβιώνει αφού πρώτα χρειαστεί να παλέψει μέχρι το ξημέρωμα με τον άγγελο του Θεού (ο οποίος είναι ξεκάθαρα ο δυνατότερος των δύο) και έχοντας τραυματιστεί στο γοφό από το άγγιγμα του αγγέλου. Το γεγονός του τραυματισμού μας συνιστά μια διαδικασία μύησης, καθώς είναι η αιτία και δυνάμει το αποτέλεσμα «κάτι μεγαλύτερου του εαυτού μας». Την ίδια στιγμή που αυτό το κάτι μεγαλύτερο από εμάς μας τραυματίζει, υπάρχει και κάτι μεγαλύτερο από εμάς που εισέρχεται εντός μας, θέτοντας σε κίνηση μία βαθύτερη δυναμική ψυχικής αναδιοργάνωσης και πιθανού μετασχηματισμού. Στο μύθο, ο άγγελος μετονομάζει τον Ιακώβ σε «Ισραέλ», δηλαδή «αυτός που έχει παλέψει με το Θεό», γεγονός που συμβολίζει την αλλαγή της ταυτότητας του Ιακώβ κατά τη διαδικασία της συνάντησής του με το μέγα ακατανόητο (numinosum). Ο τραυματισμός μας αποτελεί ένα μεταφυσικό γεγονός, καθώς η πηγή του φέρει υπερβατική, αρχετυπικό χαρακτήρα, το οποίο σημαίνει ότι το τραύμα είναι ο τρόπος με τον οποίο ερχόμαστε σε επαφή με το θείο. Η γενεσιουργός αρχή του τραύματος, αλλά ΚΑΙ της ίασης που επισπεύδεται ως αποτέλεσμα του πρώτου, ξεκινά κάπου πέρα από τους εαυτούς μας, καθώς εναπόκειτα σε κάτι πέρα από τις προσωπικές μας δυνατότητες. Ο τραυματισμός μας ενεργοποιεί μία βαθύτερη, υπερβατική διαδικασία πιθανής ίασης και φώτισης, την οποία δεν θα μπορούσαμε να έχουμε θέση σε κίνηση από μόνοι μας.

Θα πρέπει να τονιστεί ότι ο Ιακώβ καταρχήν χρειάστηκε να παλέψει με τον άγγελο, διότι αλλιώς θα πέθαινε. Οι αρχετυπικές δυνάμεις, όντας δυνατότερες από εμάς, μας τραυματίζουν και ενεργοποιούνται εντός μας προκαλώντας στην κυριολεξία τον πυρήνα της ύπαρξής μας, αναγκάζοντάς μας να εισέρθουμε σε πιο ενδυναμωμένες πλευρές των εαυτών μας, να συνδεθούμε και εξοικειωθούμε με αυτές, ειδάλλως… Αναφερόμενος σε προσωπικές του εμπειρίες γύρω από το βίωμα αυτού του βαθέως αρχετυπικού μοτίβου, ο Jung έγραψε: «πάλευα με το σκοτεινό άγγελο μέχρι που εξάρθρωσα το γοφό μου. Γιατί αυτός είναι τόσο το φως, όσο κι ο γαλανός ουρανός που έκρυβε από μένα». […]

Μέσω του τραύματός μας συνειδητοποιύμε ότι συμμετέχουμε σε μία διαδικασία διαδραματίζοντας συγκεκριμένο ρόλο, την οποία ο Jung αποκαλεί «το θεϊκό δράμα της ενσάρκωσης», όπου σταματάμε να αναγνωρίζουμε τους εαυτούς μας ως κάτι ξεχωριστό από τους άλλους και εισερχόμαστε – με τον τρόπο που ενδύεται κανείς νέα ρούχα που έχουν προετοιμαστεί ειδικά γι’ αυτόν – σε ένα «καινούργιο» ρόλο, ο οποίος απαιτεί μία περιεκτική και ευρεία αίσθηση ταυτότητας. Συνειδητοποιούμε ότι όλοι μας μοιραζόμαστε και διαδραματίζουμε ρόλους – ο ένας για τον άλλο – στο πλαίσιο μίας βαθύτερης, μυθικής, αρχετυπικής διεργασίας, η οποία μας αποκαλύπτεται καθώς εκδηλώνεται εντός μας. […]

Ο τραυματισμένος θεραπευτής έχει την ικανότητα να θεραπεύσει και να βοηθήσεις τους άλλους (το οποίο παράλληλα του δίνει τη δυνατότητα να θεραπεύσει και να βοηθήσει τον εαυτό του, ξανά και ξανά, με δικαιολογία αυτούς τους φαινομενικούς «άλλους»), μόνο όταν παύει να αγανακτεί, να πικραίνεται ή να νιώθει θύμα του τραυματισμού του, αναγνωρίζοντας ότι το τραύμα αποτελεί ένα ιερό γεγονός, μία αρχετυπική στιγμή, η οποία επιζητά να τους καταστήσει όλους συμμετόχους ενός θεϊκού, αιώνιου συμβάντος.

φσδφσφ

Το τραύμα μας είναι ΤΟ τραύμα

«War Leaf #2 – The Parents» της Käthe Kollwitz

Όπως και στα όνειρα, οι καταστάσεις του εξωτερικού κόσμου καθρεφτίζουν όσα συμβαίνουν βαθιά μέσα μας. Ανάμεσα στη βία που παρατηρούμε να αναπαράγεται στον εξωτερικό κόσμο και την αίσθηση του τραύματος που βιώνουμε εντός μας υφίσταται μία αντιστοιχία η οποία υπερβαίνει το χώρο. Πρόκειται για ένα ολογραφικό σύμπαν, υπό την έννοια ενός ολογράμματος, όπου κάθε μικροσκοπικό τμήμα αυτού του σύμπαντος – όπως για παράδειγμα ο εαυτός μας – εμπεριέχει, ανακλά και εκφράζει το όλον. Ο μικρόκοσμος και ο μακρόκοσμος αποτελούν ανακλάσεις που καθρεφτίζουν η μία την άλλη, σα να επρόκειτο για διαφορετικές διαστατικές (dimensional), σχεδόν μορφοκλασματικές (fractal) προσεγγίσεις της ίδιας θεμελιώδους δυναμικής. Όλα όσα μας κάνουν να υποφέρουμε σε εσωτερικό επίπεδο, αποτελούν την είσοδο για να σχετιστούμε βαθύτερα με όσα συμβαίνουν στον εξωτερικό κόσμο, εμπλέκοντάς μας με έναν τρόπο που θα μας βοηθήσει να μετριάσουμε τον πόνο τόσο στον εξωτερικό κόσμο, όσο κι εντός μας.

Το να αναγνωρίζουμε με ποιό τρόπο οι προσωπικές μας δοκιμασίες αποτελούν μια προσωποιημένη ανάκλαση ή ενσάρκωση του συλλογικού πόνου που διαπερνά ολόκληρο το πεδίο της συνειδητότητας, επιδρά μεταμορφωτικά και θεραπευτικά. Το προσωπικό μας τραύμα αποτελεί – σε μία συμπυκνωμένη και αποκρυσταλλωμένη μορφή – το αποτύπωμα και την υπογραφή του συλλογικού τραύματος, στο οποίο εμπλεκόμαστε και συμμετέχουμε όλοι. Όταν σταματήσουμε να παθολογικοποιούμε τους εαυτούς μας, επαναπλαισιώνοντας τις προσωπικές μας συγκρούσεις, τα προβλήματα και τα τραύματά μας ως τμήμα ενός ευρύτερου διαπροσωπικού μοτίβου, το οποίο εμπεριέχει το παγκόσμιο πεδίο της ανθρώπινης εμπειρίας, θα νιώσουμε απελευθερωμένοι και θεραπευμένοι. Οι εξωτερικές, προσωποποιημένες επιφάσεις του τραύματός μας αποτελούν την καθορισμένη μορφή δια της οποίας τα υποβόσκοντα, αέναα μυθολογικά μοτίβα ενσαρκώνονται εντός του γραμμικού χρόνου και καθίστανται αισθητά στην προσωπική μας ζωή. Μοιάζουμε με ψυχικά όργανα, όπου το κάθε ένα ξεχωριστά «διεργάζεται» κάθε άλυτη, ασυνείδητη σκιά και τραύμα του συλλογικού πεδίου. Κάθε ένας και κάθε μία από εμάς καθρεφτίζει, δημιουργεί και διαμορφώνεται ταυτοχρόνως από όλα όσα συμβαίνουν σε αυτό ακριβώς το σύμπαν όπου βρισκόμαστε ενσωματωμένοι και του οποίου αποτελούμε έκφραση.

αυγουστιάτικος άνεμος

Είναι τόση η γαλήνη, που δεν ξέρω αν υπάρχουν

καρδιές χωριστές – τόσα μάτια, όσα βλέπουν

αυτή τη στιγμή: ζώα, ψάρια, φυτά και πουλιά

κι αδερφοί το στερέωμα, πάμφωτο, διάφανο, ανάμεσα

στην κάτασπρη γύρη του.

Νιώθω μέσα στο στήθος μου

την καρδιά μου νερό που χορεύει και νιώθω

σα νάμαι ένας διάττοντας που πέφτοντας στάθηκε

για λίγο μετέωρος και γύρισε πάλι, φωτεινός και

χαρούμενος,

προς τα πάνω. Ψυχή μου! Τί σε θέλω ψυχή μου; Τί

κάθεσαι και

δε γίνεσαι μέλισσα; Δυό γραμμούλες φωτός,

δυό αστεράκια οι κεραίες σου – πέταξε, πρόλαβε, τρέξε

ένα γύρο, δυό γύρους, τρεις γύρους, να φέρεις

φωτιά στην κυψέλη σου.

σδφ

Ψυχή μου, χαρά μου, τί κάθεσαι μέλισσα;

σφ

Άνοιξαν όλα τα λουλούδια του σύμπαντος.

Πηγή: Νικηφόρος Βρεττάκος (1999:198) ΤΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ, Τόμος Δεύτερος, Εκδόσεις Θεμέλιο & Κ. Βρεττάκος, Τρία Φύλλα, Αθήνα

sumak kawsay ή η ζωή στο έπακρο

[…] Σε μία πρωτοφανή για τα δεδομένα της Λατινικής Αμερικής πολυφωνία και συμμετοχή από ομάδες που ήταν δίχως φωνή και αποκλεισμένες από την πολιτική διαδικασία, οι αυτόχθονες πληθυσμοί των Άνδεων συνέβαλαν στη συζήτηση μέσα από την οποία προέκυψε το νέο σύνταγμα του Εκουαδόρ (2008) με την εισαγωγή άλλων επιστημολογιών και κοσμοθεωριών που προέρχονται από την δική τους παράδοση.Έτσι προέκυψε ένα κείμενο σε επίπεδο κράτους και συντάγματος με εξαιρετικά πρωτοποριακές ιδέες  και έννοιες. Χάρις σε αυτό το κείμενο, δύο από αυτές τις έννοιες θα μας απασχολούν από εδώ και πέρα σε επίπεδο τοπικό, όσο ίσως και παγκόσμιο.

Η μία είναι η έννοια των Δικαιωμάτων της Φύσης. Η εισαγωγή της έννοιας της φύσης ως αυθύπαρκτης οντότητας, είναι από μόνο του ένα ενδιαφέρον γεγονός που εμπεριέχεται ως πολιτική δήλωση σε ένα Σύνταγμα χώρας. Αυτό που είναι ωστόσο πραγματικά ριζοσπαστικό είναι η δήλωση των δικαιωμάτων της φύσης, ως οντότητας έξω από την ανθρώπινη ύπαρξη.

Η άλλη (και μία από τις μεγαλύτερες αλλά και πιο αντιφατικες συμβολές του κειμένου) είναι η έννοια  του Buen Vivir ή Sumak Kawsay, που σύμφωνα με την ερμηνεία που διατυπώνεται στο ίδιο το κείμενο γίνεται αντιληπτή ως «η ζωή στο έπακρο». Sumak Kawsay είναι μία έννοια που προέρχεται από την γλώσσα Kichwa. (Kichwa είναι η πιο διαδεδομένη από τις γλώσσες των ιθαγενών κοινοτήτων στο Εκουαδόρ).

Ωστόσο ήδη από την αρχή διαφάνηκε το ενδεχόμενο παρερμηνείας καθώς το Sumak Kawsay, ως Buen Vivir στα ισπανικά και Good Living στα αγγλικά, μπορεί να ερμηνευθεί ως η στο διηνεκές εξασφάλιση της ανθρώπινης ευημερίας, χωρίς να αποσαφηνίζεται πως επιτυγχάνεται αυτό.

“Για τους ίδιους όμως τους αυτόχθονες πληθυσμούς ο όρος είναι περισσότερο ακριβής ως η καλή ζωή. Για τους αυτόχθονες των Άνδεων ωστόσο, η καλή ζωή δεν περιορίζεται σε μία ανθρωποκεντρική ερμηνεία, αλλά σε μία συνολική αντίληψη της ζωής που περιλαμβάνει όλα τα πλάσματα και τους πόρους (νερό, αέρας, χώμα) που καθιστούν την ζωή δυνατή.

Η έννοια της “ανάπτυξης” είναι ανύπαρκτη στην κοσμοθεωρία αυτών των λαών, δεδομένου ότι στην δική τους κατανόηση του κόσμου το μέλλον είναι πίσω μας, αφού η έννοια του μέλλοντος συνεπάγεται κάτι που δεν βλέπουμε ή δεν γνωρίζουμε.

είμαι ένας γέρος

Είμαι ένας γέρος κ’ είμαι ένα παιδί.
Το γέρο τον άφησα πίσω μου
κ’ έφερα εδώ το παιδί, να μπει
στο νερό, ν’ απλώσει τα χέρια
στο αρχέγονο φως, να παίξει μαζί σου.

Ό,τι είχα να κάνω στον κόσμο
το έκανα. Το μήνυμα το έστειλα.
Την μποτίλια την πέταξα ήδη
στου χρόνου το ατέρμονο πέλαγο.
(Μπορεί μερικοί να το έλαβαν κιόλας.)

Ρίχνω το βλέμμα και στήνω το αυτί
πάνω από σένα και πάνω από την
κορφή του βουνού. Δεν κάνω λάθος.
Είναι μια βίβλος μουσικής το στερέωμα.

Νικηφόρος Βρεττάκος, πηγή: http://thepoetsiloved.blogspot.gr

το μικρό & το μεγάλο

«Εγχειρίδιο του Σιναπόσπορου», Δυναστεία των Qing

Αυτό που γνωρίζει ο άνθρωπος δεν συγκρίνεται μ’ εκείνο που δεν γνωρίζει. Τα χρόνια της ζωής του δε μπορούν να συγκριθούν με τα χρόνια πριν τη γέννησή του. Πασχίζοντας με το μικρό να μετρήσει το μεγάλο οδηγείται σε σύγχυση και δεν φτάνει στο σκοπό του. Πώς λοιπόν μπορεί κανείς να πει ότι η άκρη μιας τρίχας είναι το έσχατο της μικρότητας και το σύμπαν το έσχατο της μεγαλοσύνης;

Σ’ όλο τον κόσμο δεν υπάρχει τίποτα μεγάλο ή μικρό. Το σύμπαν, είναι μικρό σαν ένας σπόρος σιναπιού. Η άκρη μιας τρίχας, είναι μεγάλη σαν ένα βουνό.

Πηγή: Γιάννης Υφαντής (2001:202) ΜΥΣΤΙΚΟΙ ΤΗΣ ΑΝΑΤΟΛΗΣ – Σούφι, Ινδοί, Ταό, Ζεν, Εκδόσεις Πατάκη, Αθήνα.

είμαστε οι ιστορίες που λέμε για τον εαυτό μας

η ποίηση

ζψζχψ

Κι ήταν σ’ αυτήν την ηλικία

όταν ήρθε να με βρει η ποίηση. Δεν ξέρω, δεν ξέρω από που

ξεπρόβαλε, απ’ τον χειμώνα ή από το ποτάμι.

Δε γνωρίζω ούτε πως, μήτε πότε,

όχι, δεν ήσαν φωνές, δεν ήσαν λέξεις,

ούτε η σιωπή:

Μα με καλούσε από κάποιο δρόμο,

απ’τα κλαδιά της νύχτας,

ξάφνου ανάμεσα στους άλλους

ανάμεσα σε βίαιες φωτιές,

ή επιστρέφοντας μονάχος,

στέκονταν εκεί δίχως πρόσωπο,

με άγγιζε.

Δεν ήξερα τι να πω, δεν ήξερε

το στόμα μου να ονομάσει,

τυφλοί ήσαν οι οφθαλμοί μου,

και κάτι τι μπήγονταν στην ψυχή μου,

πυρετός ή χαμένες πτερούγες,

και σχηματίστηκα μονάχος,

αποκρυπτογραφώντας

αυτήν την πληγή,

κι έγραψα την πρώτη συγκεχυμένη γραμμή,

αόριστη, ασώματη, καθαρή

ανοησία,

γνώση

εκείνου που τίποτα δεν ξέρει,

κι είδα ξάφνου

τον ουρανό

εκκοκισμένο

κι ανοιχτό,

πλανήτες,

παλλόμενες φυτείες,

διάτρητη σκιά,

κοσκινισμένη

από βέλη, από φωτιά και λουλούδια,

η νύχτα που κυλάει και συντρίβει, το σύμπαν.

ο χορός του κορυδαλλού (απόσπασμα)

Μου βάσταξες τις σκαλωσιές του ήλιου – ώσπου αναλήφθηκα.
Είδα τον κόσμο από το ύψος του τελευταίου φωτός.
Είσαι συ, που με βοήθησες ν’ ανακαλύψω λοιπόν
πως ο κόσμος γυρίζει έξω απ’ τη νύχτα.
Πως ο άνθρωπος είναι ένα σύστημα ήλιου. Πως όλα
τα κύτταρά μου είναι λίμνες που αναδίνουνε φως.
Κι είσαι συ που με βοήθησες ν’ ανακαλύψω πως τ’ αστέρια είναι
πεντάγραμμα,
πως τ’ αυτιά δεν ακούν, πως δε νιώθουν τα δάχτυλα
τη μωβ απόχρωση της πέτρας όταν δύει ο ήλιος.
Και πως ο ήλιος αυτός είναι ο μέγας εξουσιοδοτημένος του στερεώματος,
να ‘ναι ο πανταχού παρών – σ’ όλα τα βάθη του.
Να βρίσκει χιλιάδες φλεβίτσες και να διακλαδίζεται μες στο γρανίτη,
να φορεί στέφανο χρυσό στο κεφαλάκι του βρέφους
που περιμένει το πλήρωμά του στο σκοτάδι της μήτρας,
ν’ αναβλύζει απ’ τα βάθη των θαλασσών,
να κυκλοφορεί μες στα χρώματα των ζωγράφων
και μες στους στίχους των ποιητών
και μες στα πόδια που χορεύουν
και μες στους ήχους του «αλληλούια».

[…]

Κι είναι αυτό που ακούω πολύ δυνατότερο
απ’ αυτό που γράφω κι απ’ αυτό που μπορώ να σου ειπώ.
Όλα είναι γραμμένα. Αρκεί να μπορεί να διαβάζει η καρδιά
τα ψηφία της κτίσεως. Οι στίχοι είναι αντίλαλοι.
Απόψε τελειώσανε όλες οι λέξεις μου.
Ακούω το ποτάμι ζητώντας να ξεκλέψω τα λόγια του.
Αφουγκράζομαι στο άπειρο το χαίρε των κόσμων
που παραπλέουν ο ένας τον άλλο – χαιρετιώνται κι αποχωρίζονται.
Αλλά η γλώσσα του σύμπαντος έχει μια μόνο λέξη.
Όλα λένε: «Αγάπη». Κι όταν γράφω «αγάπη» δεν έχω πια άλλο.
Αλλά εγώ σ’ αγαπώ. Και γι’ αυτό κομματιάζω
τη λέξη «αγάπη» σε χιλιάδες ρινίσματα
και ζυμώνω τα χρώματα, όχι σα να ‘ναι να ειπώ ή να γράψω,
αλλά
σα να ‘μαι ο παντοκράτορας ενός μεγάλου περβολιού
και να θέλουν τα χέρια μου να υφάνουνε κρίνα.

[…]

Ολόκληρο το ποίημα του Νικηφόρου Βρεττάκου θα το βρείτε εδώ.

ευχές

mitakuye oyasin

Mitakuye oyasin, που σημαίνει «όλοι μου οι συγγενείς» ή «είμαστε όλοι συγγενείς» για τους Λακότα Σιού – αυτή είναι μία από τις βασικές φιλοσοφίες τους για την κατανόηση του σύμπαντος.

Ως βασικό υπόβαθρο αντίληψης των πραγμάτων, διαπερνά κάθε κατάσταση – είτε αφορά καθημερινές πρακτικές, είτε πνευματικές.

Αν σταθώ λοιπόν μπρος στο παράθυρό μου, κάτι «τραγουδά» εντός μου. Τα δέντρα, οι περαστικοί, οι χαμηλοί θάμνοι, τα χαμολούλουδα, ο ουρανός, τα σύννεφα, τα πουλιά που κουρνιάζουν στα σύρματα, η γάτα στο πεζούλι της αυλής ψιθυρίζουν τον ίδιο σκοπό. Μπορείς να μαντέψεις τί;

Ένας έφηβος της φυλής Χόπι, καθώς συναντά τον Ειρηνικό Ωκεανό για πρώτη φορά στη ζωή του

ο ελάχιστος χώρος

 

Αυτός ο ελάχιστος χώρος μέσα στην καρδιά είναι απέραντος όσο ολόκληρο το σύμπαν. Εδώ θα βρεις τον ουρανό και τη Γη, τον ήλιο, το φεγγάρι και τ’ άστρα. Θα βρεις τη φωτιά και την αστραπή και τους ανέμους, όλα όσα υπάρχουν κι όσα δεν υπάρχουν.

 

 

Απόσπασμα από τις Ουπανισάδες, πηγή: http://peacefulrivers.homestead.com/Quotesmain.html

 

 

El Dorado

Προσωπείο της φυλής των Muisca

Αιώνες πριν, οι αρχηγοί των Ινδιάνων Muisca (ή ίσως και των Chibcha – οι πληροφορίες που απορρέουν από το μύθο δεν είναι πλέον ακριβείς), κατά τη διάρκεια της τελετής μύησής τους κάλυπταν το σώμα τους με σκόνη χρυσού και στη συνέχεια βουτούσαν στα νερά της Λίμνης Guatavita (στην Κολομβία) για να ξεπλυθούν, προσφέροντας το χρυσό στους θεούς. Για το λόγο αυτό, οι αρχηγοί με τη μύησή τους έπαιρναν τον τίτλο El Dorado (Ο Χρυσός). Ο χρυσός (Mnya), σύμφωνα με τη μυθολογία των Muisca, συμβόλιζε την ενέργεια όλων όσων υπάρχουν στο Σύμπαν, συμβόλιζε το θεό Chiminigagua (έναν από τους δημιουργούς του Σύμπαντος). 

Εν τω μεταξύ στην Κολομβία, όπως και στην υπόλοιπη Νότιο Αμερική κατέφτασαν οι κονκισταδόρες. Όπως γνωρίζουμε πλέον καλά, προσέγγισαν την αμερικάνικη ήπειρο ως κατακτητές, με στόχο την εκμετάλλευση του φυσικού της πλούτου. Διψασμένοι για χρυσό, καταγράφουν κάθε σχετική ιστορία, αναζητώντας ίχνη του. Mια πρώτη γραπτή αναφορά στο μυθικό γεγονός έχουμε το 1636 από τον Juan Rodríguez Freyle, ενώ το 1683 ο Juan Rodríguez Troxell περιγράφει στο φίλο του Don Juan:

Κατά τη διάρκεια της τελετουργίας αυτής, έφτιαχναν με καλαμιές μια σχεδία, στολίζοντάς την με τα πιό όμορφα αντικείμενα που διέθεταν. Σε 4 μπρούτζινα μαγκάλια έκαιγαν θυμιατά, ρετσίνι και αρώματα.

ιστορίες και ήχοι

Η ποιήτρια Muriel Rukeyser υποστηρίζει ότι το σύμπαν αποτελείται από ιστορίες κι όχι από άτομα. Ο φυσικός Werner Heisenberg με τη σειρά του δηλώνει ότι το σύμπαν αποτελείται από μουσικούς ήχους κι όχι από ύλη. Πολλοί πιστεύουν ότι αν εκθέτεις συστηματικά τον εαυτό σου σε ‘τοξικές’ ιστορίες και ήχους, καταλήγεις να ζεις σε λάθος σύμπαν κι έτσι αδυνατείς να «πραγματώσεις» το βαθύτερο εαυτό σου. Είναι απαραίτητο λοιπόν να τρέφει κανείς τον εαυτό του με τις ιστορίες ή τις δονήσεις που του επιτρέπουν να ανθίζει, επιδρώντας ευεργετικά στους ανθρώπους γύρω του (ή γύρω της).