You are currently browsing the tag archive for the ‘ζωή’ tag.
Ο Κήπος – Εργαστήρι για την Αυτογνωσία & το Ευ Ζην εστιάζει στη (θεραπευτική) σύνδεση ανθρώπων και φύσης, συχνά με συνδετικό κρίκο την αφήγηση, αλλά και τις κοινωνικές δράσεις.
Με αφορμή την επικαιρότητα, διαβάζουμε σε πρόσφατη δημοσίευσή του:
Τα δέντρα μας χαρίζουν τη σκιά τους. Ορισμένα μας χαρίζουν τους καρπούς και τα φύλλα τους, τις θεραπευτικές τους ιδιότητες, συχνά την ίδια την ύπαρξή τους – όταν μας ζεσταίνουν ή μας παρέχουν την πρώτη ύλη για τα έπιπλα και τη δόμηση των σπιτιών μας.
Μόνον αυτό;
Τα δέντρα μας χαρίζουν τον ίσκιο τους, μεταφέρουν το νερό από το εδώ στο εκεί μέσω των ριζών τους, προσκαλούν την ίδια τη βροχή. Κοντολογής, δεν υπάρχει ζωή δίχως τα δέντρα.
“Μόνον” αυτό;
Τα δέντρα κυριαρχούν σε αφηγήσεις και μύθους, συχνά μονοπωλούν αναμνήσεις της παιδικής μας (αλλά και ύστερης) ηλικίας, ζουν στα όνειρά μας και επιτρέπουν στην καρδιά και το νου ν’ αναπαυθούν. Τα δέντρα, λέει, κατοικούνται από τις Δρυάδες. Πολλοί τις φαντάζονται ως νύμφες έμπλεες νεότητας, δροσιάς και χάρης. Εγώ πάλι τις φαντάζομαι συχνά ως γριές – πλήρεις σοφίας κι αποφασιστικότητας, σαν τις γιαγιάδες των δύο φετινών φωτογραφιών από την Τουρκία και την Παλαιστίνη. Είναι χοντρές ή λεπτές, κοντές ή ψηλές, σχεδόν πάντοτε ζαρωμένες σαν τις σταφίδες. Πολλοί – συχνά ίσως και οι δικοί τους – τις προσπερνούν ως μωρές, ανάξιες λόγου, απομεινάρια ενός παρελθόντος που δεν τους αφορά. Γνωρίζουν όμως καλά οι γριές αυτές πως ν’ αγκαλιάζουν τα δέντρα: όπως οφείλει κανείς ν’ αγκαλιάζει την ίδια τη ζωή – παρά τη βία που χαρακτηρίζει το βίο στην εποχή μας (μιλήστε για πόλεμο ή “ανάπτυξη” – στο ίδιο συμπέρασμα θα καταλήξετε).
Οι γριές καταλαβαίνουν καλά, πως ό,τι απειλεί τα δέντρα απειλεί και την ίδια την ανθρώπινη ή μη ύπαρξη. Αντιλαμβάνονται καθαρά τη σύνδεση ανάμεσα στα δέντρα, τις κοινότητες κάθε μορφής ζωής (“ανάξιας” λόγου και μη).
Τα δέντρα συχνά σηματοδοτούν τόσο τους ήμερους, όσο και τους άγριους, ανήμερους, αυτοφυείς κήπους. Σηματοδοτούν το γεωγραφικό ανάγλυφο κάθε τόπου και άρα την αίσθηση ταυτότητας των ανθρώπων που το κατοικούν. Είμαστε τα πεύκα, οι δρυς, οι οξυές, τα πλατάνια, οι φουντωτές μηλιές και τα ποικίλα εσπεριδοειδή, οι κράταιγοι και οι κρανιές.
Τα δέντρα μας διδάσκουν την ετεροτροφία (Bousquet, 2022), πως από το θάνατο γεννιέται η ζωή, πως η αποδόμηση αποτελεί βασικό συστατικό της δημιουργικής δύναμης που μας επιτρέπει να θάλλουμε.
Τα δέντρα, όπως και κάθε τι έμβιο, ξυπνούν τις αισθήσεις. Μας καλούν για μια βαθύτερη επίγνωση της ενσώματης πραγματικότητάς μας. Των σωμάτων αυτών, ναι των δικών μας σωμάτων, που δεν ανήκουν μόνο σε αυτούς καθαυτούς τους κατόχους τους, αλλά αποτελούν παράλληες εκφάνσεις κι εκφράσεις του ίδιου του πλανήτη Γη. Ανήκουμε τόσο στον εαυτό μας, όσο και στον κόσμο. Είμαστε ο κόσμος (Mazis, 2002).
Τα δέντρα μας διδάσκουν τη φροντίδα σε βάθος χρόνου, αλλά και δεξιότητες συνύπαρξης (Hammarsten κ.ά., 2018). Τα δέντρα μας διδάσκουν την αλληλεγγύη και τη μέριμνα για τις επερχόμενες γενεές (Clayton & Opotow, 2003). Σπάνια φυτεύει κανείς ένα δέντρο έχοντας ως μοναδικό ορίζοντα αποκλειστικά τη δική του ύπαρξη. Τα δέντρα γεννούν κινήματα, όπως το κίνημα Chipko της Ινδίας κατά τη δεκαετία του ‘70, όπου οι γυναίκες αγκάλιαζαν τα δέντρα για να τα προστατέψουν από την κοπή (Shiva, 1988).
Η ψυχανάλυση αντιλαμβάνεται τα δέντρα ως μεταφορές της ανθρώπινης ύπαρξης ή ως αρχέτυπα, οι δε φαινομενολογικές προσεγγίσεις ως καθρεφτίσματα των καταχθόνιων, γήινων ή ουράνιων σφαιρών, ενώ η οικοψυχολογία ως μία εκ των πολλών εκφάνσεων ενός οικολογικού ασυνείδητου αλλά και ως δυνητικά πεδία δράσης – η προστασία των δέντρων γίνεται αντιληπτή ως παράλληλη διαδικασία θεραπείας του εαυτού (Clayton & Opotow, 2003). Εξ άλλου, όπως πολύ σωστά διατυπώνει η Julia Butterfly Hill – μια γυναίκα που έζησε στο θόλο της Λούνα, μιας σεκόγιας άνω των 1000 ετών, για διάστημα 738 ημερών, προκειμένου να την προστατέψει από την κοπή – “οι αποψιλώσεις αυτές συμβαίνουν στον πλανήτη, επειδή υφίστανται πρώτα απ’ όλα εντός των ανθρώπων”.
Τέλος, τα δέντρα ενσαρκώνουν την πολιτική. Όχι απλώς την αλληλοσύνδεση κοινωνικής και περιβαλλοντικής δικαιοσύνης, αλλά μια ιδιαίτερη πολιτική των φυτών (vegetal politics), όπου κεντρικά ζητήματα του ανθρώπινου βίου, όπως οι διαφορετικές πρακτικές του ανήκειν ανά τόπο και χρόνο, ξεπερνούν το ανθρώπινο μέτρο, αναδεικνύοντας τις συνεργατικές και συγκρουσιακές σχέσεις μεταξύ ανθρώπων και φυτών, αλλά και των κοινοτήτων που σχηματίζονται ανάμεσά τους (Head et al, 2014).
Οι γριές είναι βαθύτατα πολιτικές και βαθυστόχαστες στη “μωρία” τους. Ευάλωτες και για το λόγο αυτό πανίσχυρες. Πώς θα μπορούσαν να είναι κάτι διαφορετικό άλλωστε; Κουβαλούν στους ώμους τους όλη τη σοφία και την καλωσύνη των δέντρων.
Πηγές:
- Bousquet, A. (2022). The Tree of Life Within Us: Origin & Evolution of Life, Philosophy of Nature & Mindfulness of the Human Body. Εκδόσεις Koadig – https://koadig.wordpress.com/
- Clayton, S. & Opotow, S. (2003). Identity and the Natural Environment: The Psychological Significance of Nature. The MIT Press, Cambridge: MA.
- Hammarsten, M., Askerlund, P., Almers, E., Avery, H. & Samuelsson, T. (2018). Developing Ecological Literacy in a Forest Garden: Children’s Perspectives. Journal of Adventure Education and Outdoor Learning, 19(3), 227-241.
- Head, L., Atchison, J., Phillips, C. & Buckingham, K. (2014). Vegetal Politics: Belonging, Practices & Places. Social & Cultural Geography, 15(8), 861-870.
- Mazis, G.A. (2002). Earthbodies: Rediscovering Our Planetary Senses. State University of New York Press, New York:NY.
- Shiva, V. (1988). Staying Alive: Women, Ecology and Development. Zed Books, London, UK.
Φορώ τόσο καιρό το πανωφόρι μου
ένα κουρέλι όλο και πιο εύθραυστο
κι έτσι το πηγαίνω στο ράφτη
να δει αν κάτι μπορεί να γίνει.
Του λέω τώρα είναι στο χέρι σου
να σώσεις την κατάσταση
η μαγική τέχνη της μεταμόρφωσης
θ’ ανανεώσει τη ζωή μου.
Ήταν ένα αστείο, αλλά
αναλαμβάνει το έργο με ιδιαίτερο πάθος
φέρνοντας πίσω στη ζωή το πανωφόρι μου
όσο καλύτερα μπορεί – τι αστείος ανθρώπος.
Κόβει και ράβει δίχως λέξη
με τέτοια σχολαστική ακρίβεια
σα να ‘χει αναλάβει ιερή αποστολή:
την αποκατάσταση της ευτυχίας μου.
Νομίζει, φορώντας το πανωφόρι αυτό
τα σύννεφα στον ουρανό θα διαλυθούν
και θα πιστέψω πως ακόμη μ’ αγαπάς
λοιπόν ξανασκέψου το – τι αστείος άνθρωπος.
Κι αν δεν μπορείς να κάμεις την ζωή σου όπως την θέλεις,
τούτο προσπάθησε τουλάχιστον
όσο μπορείς: μην την εξευτελίζεις
μες στην πολλή συνάφεια του κόσμου,
μες στες πολλές κινήσεις κι ομιλίες.
Μην την εξευτελίζεις πηαίνοντάς την,
γυρίζοντας συχνά κ’ εκθέτοντάς την
στων σχέσεων και των συναναστροφών
την καθημερινήν ανοησία,
ώς που να γίνει σα μια ξένη φορτική.
Πηγή: Κ.Π. Καβάφης, ΠΟΙΗΜΑΤΑ, Εκδόσεις Γιάννη Οικονόμου, Αθήνα, σελ. 79
Η αφήγηση παραμυθιών είναι μια περιπέτεια, μια εκδρομή, δεν είναι δουλειά. Ο μόνος τρόπος να έχουμε «παρουσία» τη στιγμή της αφήγησης είναι να αποδεχόμαστε πραγματικά, δηλαδή να αγαπάμε όσους είναι μαζί μας, όχι για να μας »ακούσουν» αλλά γιατί περιμένουν από μας να κάνουμε κάτι γι΄αυτούς και κυρίως μαζί τους. Περιμένουν να τους δείξουμε το μοναδικό αξιοθέατο που ανακαλύψαμε πρώτοι εμείς. Δεν θα τους το δείξουμε σαν ξεναγοί αλλά σαν συνεκδρομείς που παίρουμε την ίδια, αν όχι μεγαλύτερη ευχαρίστηση με αυτούς, ξαναβλέποντας μαζί τους το μαγικό τοπίο του παραμυθιού.
Για μια αληθινή αφήγηση, θα πρέπει να βγούμε από την ύπνωση της καθημερινότητας, από την ασφάλεια της ευπρέπειας, από τη ρουτίνα της σωστής εκφοράς του λόγου, από την επιμέλεια μιας καλής ξενάγησης και να μπούμε στο παραμύθι κατανυκτικά (κατανύσσω – τρυπώ με αιχμηρό αντικείμενο, συγκινώ, διεγείρω ευλαβικά συναισθήματα) και συγχρόνως με ελευθερία. Μόνον έτσι μπορούμε να βγάλουμε από τη δική τους ύπνωση τους ακροατές μας. Ας μην ξεχνάμε ότι στην αφήγηση παραμυθιών το θέμα είναι ένα – πάντα το ίδιο – η ζωή. Γι” αυτό, πριν ακόμα το αγγίξουμε, θα πρέπει να αγαπιόμαστε με όσους θέλουν να το μοιραστούν μαζί μας. Η γλώσσα μας δεν έχει καμιά σχέση με τη γραπτή λογοτεχνία, αλλά είναι μια ολοζώντανη, καθόλου φλύαρη, αντίθετα απόλυτα αφαιρετική, ποιητική γλώσσα, μια υπόγεια γλώσσα. Η πιο δυνατή στιγμή της αφήγησης είναι στις παύσεις μας, εκείνες τις στιγμές της σιωπής όπου ο παραμυθάς λέει το ουσιώδες για ό,τι προηγήθηκε και για ό,τι θα ακολουθήσει, που συνδέεται με την ψυχική του διάθεση απέναντι στο περιεχόμενο του λόγου του και απέναντι στους ακροατές. Τους λέει χωρίς λέξεις – μόνο με την παλλόμενη σιωπή – ότι είναι άοπλος, ότι δεν έχει καμιά πρόθεση απέναντί τους, ούτε να τους κατακτήσει, ούτε να τους πείσει, ούτε να τους χαϊδέψει, ούτε τίποτα. Τους λέει: Είμαι εδώ, μαζί σου και μαζί μ” αυτή την αληθινή ιστορία που δεν έχει συμβεί ποτέ στον ορατό κόσμο, αλλά υπάρχει σ” άλλους κόσμους κι αυτοί οι κόσμοι ζωντάνεψαν αυτή τη στιγμή – τώρα – επειδή εμείς είμαστε εδώ κι αγαπιόμαστε.
Λίλη Λαμπρέλλη
1.
άνοιξη! μάης –
το παντού είν’ εδώ
(με ένα χάμω πάνω χάμω
και το πουλί στο κλαδί)
πώς όμως; γιατί;
– δεν μας είν’ εμάς γνωστό
(φίλα με άρα) σεμνή μου γλυκιά με λαχτάρα και πιο
λατρευτή μου στον κόσμο αυτό
(πέθανε! ζήσε!)
το νέο είν’ τ’ αληθινό
και το να χάνεις το να έχεις
– μα δεν μας είν’ εμάς γνωστό –
γενναίος! γενναία
(αντέχω΄ αντέχεις; απόψε η γη
κι ο ουρανός γίναν ένα) ω χαρούμενή μου τόσο, εσύ που για μένα
η νεαρή μου αγάπη είσαι
γιατί όμως; πώς;
δεν μας είν’ εμάς γνωστό
(μ’ ένα πάνω χάμω πάνω
μες στην άνοιξη στον μάη)
πέθανε! ζήσε
(χαμένο τίποτα δεν πάει: το για πάντα είν’ εδώ)
και δέντρο μου στα ξαφνικά που ανθοβολείς, χόρευε εσύ
– εγώ θα τραγουδώ
[…]
3.
τον καιρό του ασφόδελου (που γνωρίζει
πως στόχος του ζην είναι ν’ ανθίζεις)
το γιατί ξεχνώντας, θυμήσου το πώς
τον καιρό της πασχαλιάς που διακηρύσσει πως το
να ονειρεύεσαι είναι του ξυπνήματος μόνος σκοπός
(ξεχνώντας το φαίνεται) θυμήσου το τόσο
τον καιρό των ρόδων (που εκπλήσσουν σαν άβυσσος
το εδώ και το τώρα μας με παράδεισο)
ξεχνώντας το αν, θυμήσου το ναι
τον καιρό των γλυκών παραπέρα πραγμάτων
ό,τι και αν κατανοεί ο νους εκ των θαυμάτων
θυμήσου το ψάχνω (ξεχνώντας το βρίσκω)
και σ’ ένα μυστήριο που θα έλθει να σώσει
(όταν απ’ τον χρόνο ο χρόνος μάς ελευθερώσει)
ξεχνώντας με, θυμήσου με
[…]
ee cummings
Αυτό είναι η νοσταλγία: να κατοικείς στο κύμα
και να μην έχεις πατρίδα μες στον χρόνο.
Κ’ οι επιθυμίες αυτό ‘ναι: σιγαλή ομιλία
Της αιωνιότητας με καθημερινές ώρες.
Κ’ η ζωή ΄ναι αυτό: ώσπου από ένα χτες
να βγει η μοναχικότερη απ’ όλες τις ώρες ώρα,
που διαφορετικά απ’ τις άλλες αδερφές της
γελά και μπρος στο αιώνιο μόνο, θα σωπάσει.
Rainer Maria Rilke (σε μετάφραση Άρη Δικταίου)
Τη συνέντευξη που ακολουθεί (ή μάλλον το απόσπασμα της συνέντευξης αυτής), έλαβε ο John Malkin από την οικοφιλόσοφο και ακτιβίστρια Joanna Macy. Ο αρχικός της τίτλος είναι «Επανάσταση!». Η Macy, μεταξύ άλλων οικοφιλοσόφων, έχει αναφερθεί εκτεταμμένα στην ιδέα της Μεγάλης Καμπής, η οποία περιγράφει μια περίοδο μετάβασης από τη Βιομηχανική Επανάσταση (και τα ανάλογα κοινωνικά, πολιτικά, οικονομικά συστήματα που τη συνόδεψαν και τη συνοδεύουν μέχρι σήμερα) σε έναν τρόπο ζωής που θα υποστηρίζει τη Βιωσιμότητα.
[…] Joanna: Είμαι τόσο χαρούμενη που ξεκινάμε έτσι, διότι η έννοια της Μεγάλης Καμπής βοήθησε πολύ τόσο εμένα, όσο και άλλους συναδέλφους απ’ όλο τον κόσμο, ειδικά τη στιγμή εκείνη που σε ένα επιφανειακό επίπεδο των πραγμάτων, τα άσχημα νέα και τα εμπόδια φαίνονταν να πληθαίνουν. Οι περιβαλλοντικοί έλεγχοι υπονομεύονται, οι πολεμικές παρεμβάσεις επιβραβεύονται, ενώ οι προληπτικοί πόλεμοι βρίσκονται σε ημερήσια διάταξη.
Δάσκαλοί μου υπήρξαν πολλοί μεγάλοι στοχαστές της εποχής μας. Αντιλαμβάνονται ότι βρισκόμαστε στη μέση μιας επανάστασης, τόσο σημαντικής σε μέγεθος όσο και οι άλλες δύο που προηγήθηκαν αυτής. Η μία ήταν η αγροτική επανάσταση, η οποία διάρκεσε αιώνες και η άλλη – που ακολούθησε αργότερα – ήταν η βιομηχανική επανάσταση, η οποία συντελέστηκε σε γρηγορότερους ρυθμούς. Τώρα, τις επανάστασεις αυτές ακολουθεί η τρέχουσα.
John: Για ποιό λόγο θεωρείς την τρέχουσα επανάσταση αναπόφευκτη;
Joanna: Είναι αναπόφευκτη επειδή η ανάπτυξη της βιομηχανικής κοινωνίας δεν είναι βιώσιμη. Βρισκόμαστε ήδη σε μια κατάσταση υπέρβασης, όπως λέμε όταν αναφερόμαστε σε συστήματα. Ή αλλιώς, πρόκειται για ένα «σύστημα ανισορροπίας», όπου έχουμε ήδη υπερβεί τα όρια ανανέωσης των πόρων μας και έχουμε ήδη υπερβεί την ικανότητα απορρόφησης των απορριμάτων που ξεφορτωνόμαστε στον αέρα, το χώμα, το νερό και τη γη. Έτσι, δεν μας απομένει πολύς χρόνος. Δεν μπορούμε να συνεχίσουμε με τον ίδιο ρυθμό.
Όταν κοιτάμε γύρω μας, βλέπουμε ότι η επανάσταση αυτή παρουσιάζει συγκεκριμένες διαστάσεις. Η πρώτη αφορά δράσεις επιβράδυνσης της ζημιάς, αυτό που πολλοί άνθρωποι αντιλαμβάνονται ως ακτιβισμό. Η δεύτερη αφορά νέους θεσμούς, όπως η οργανική γεωργία και οι εναλλακτικές θεραπείες. Και τέλος, η τρίτη αφορά μια συνεχόμενη μετατόπιση της συνείδησης.
Αυτή είναι η επανάσταση που λαμβάνει χώρα και δε γνωρίζουμε αν θα πετύχει ή όχι. Και αυτό το πράγμα είναι πολύ σημαντικό να το αντιμετωπίσουμε και να το αναγνωρίσουμε άμεσα. Στη ζωή δεν υπάρχουν εγγυήσεις. Και δε γνωρίζουμε κατά πόσο τα συστήματα που συντηρούν τη ζωή θα τεθούν εκτός ισορροπίας λόγω των επιθέσεών μας προς αυτά ή αν θα προλάβουμε να θέσουμε σε εφαρμογή θεσμούς που υπηρετούν τη ζωή. Αντιμετωπίζουμε το ίδιο ερώτημα συνεχώς. Κάθε φορά που φυτεύεις σπόρους στο έδαφος, ουδέποτε γνωρίζεις αν η συγκομιδή σου θα επαρκέσει. Και κάθε φορά που γεννάς ένα μωρό, ποτέ δε γνωρίζεις εκ των προτέρων αν θα είναι υγιές. Κι έτσι έχουμε αυτό το μεγάλο προνόμιο να ζούμε μια ιστορική στιγμή, κατά την οποία όλα όσα κάνουμε – το πως σχετιζόμαστε, το πως σκεφτόμαστε, το πως κινούμαστε – έχει τεράστιες επιπτώσεις. Οι ζωές μας ξαφνικά αποκτούν νόημα κι αυτό είναι κάτι το μεγαλειώδες.
Θα ήθελα απλώς να αναφερθώ σε μια κουβέντα που άκουσα πρόσφατα: «Η ουσία μιας περιπέτειας δεν είναι να γνωρίζουμε το αποτέλεσμα. Η ουσία μιας περιπέτειας σε πνεύμα ευθυμίας είναι να μη χρειάζεται να γνωρίζουμε το αποτέλεσμα.» Αυτή είναι η μεγάλη περιπέτεια των καιρών μας και μπορεί να μετασχηματίσει κάθε σκέλος της ζωής μας. Εν τω μεταξύ, οι καρδιές μας ραγίζουν ανά πάσα στιγμή, καθώς παρατηρούμε το μέγεθος των υφιστάμενων απωλειών. Δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτε για να ανασχαιτίσουμε τις απώλειες αυτές. Και μη μπορώντας να τις ανασχαιτίσουμε οι καρδιές μας ραγίζουν, ο νους μας ανοίγει και μαζί του και η καρδιά μας. Υφαίνουμε συνδέσεις για το μέλλον.
John: Πολλοί άνθρωποι, μετά τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου 2001 και τους πολέμους που επακολούθησαν στο Αφγανιστάν και το Ιράκ, φαίνεται να έχουν βυθιστεί στη θλίψη και το φόβο. Πολλοί άνθρωποι συμφωνούν ότι η καταστροφικότητα και η δυσλειτουργικότητα που χαρακτηρίζουν τον κόσμο μας, αλλά και τις κοινωνικές, οικονομικές και οικολογικές δομές, έχουν αυξηθεί. Δεν γνωρίζουμε αν θα καταφέρουμε να επιβιώσουμε. Αυτό από μόνο του δημιουργεί πολύ φόβο και αγωνία στους ανθρώπους και ενδεχομένως δημιουργείται η ιδέα ότι ίσως να είναι πολύ αργά για ν’ αποκαταστήσουμε την καταστροφή που έχουμε προκαλέσει στη Γη. Τί μπορούμε να κάνουμε με το συναίσθημα αυτό;
Joanna: Συνειδητοποιούμε ότι η ίδια η θλίψη μας για τον κόσμο, ο τρόμος μας γι’ αυτά που θα μπορούσαν να συμβούν στα πλάσματα του μέλλοντος, στα παιδιά μας και τα παιδιά των παιδιών τους, η οργή μας για όσα συμβαίνουν – όλα αυτά τα οποία συνοψίζω ως «πόνος για τον κόσμο» – αποτελούν στην πραγματικότητα ένδειξη της αλληλοσύνδεσής μας. Αλλιώς δε θα μας ένοιαζε και τόσο.
Τώρα, η λογική του κυρίαρχου ρεύματος θα μας ενθάρρυνε να ιδιωτεύσουμε εντός της θλίψης αυτής, σκεφτόμενοι πως φταίμε εμείς προσωπικά λόγω της δυσπροσαρμοστικότητάς μας ή ό,τι άλλο. Η θλίψη αυτή όμως, οφείλεται σε μια αίσθηση βαθιού ενδιαφέροντος. Πρόκειται για ένα μετασχηματισμό που συμβαίνει τη στιγμή που θα συνειδητοποιήσεις την πηγή της λύπης σου, το βάθος της θλίψης σου – Θεέ μου, τι κάνουμε ο ένας στον άλλο! Κοίτα πως καταργούμε τις νομοθετικές ρυθμίσεις για καθαρό αέρα, προκειμένου να μπορούμε να διοχετεύουμε δηλητήρια στην ατμόσφαιρα, προκαλώντας εκατοντάδες χιλιάδες περιστατικά βρογχίτιδας.
Το να μπορείς να νιώσεις έστω λίγη θλίψη, είναι καλό νέο διότι δείχνει ότι δεν είσαι αποκομμένος. Δε βιώνεις μια κατάσταση ηθικού αυτισμού. Νοιάζεσαι. Είσαι σε θέση να υποφέρεις για τον κόσμο αυτό. Κάθε πνευματική παράδοση τιμά την ικανότητα του «να υποφέρει κανείς για κάτι» – αυτή είναι η κυριολεκτική σημασία της συμπόνοιας.
John: Αλλά πως θα γνωρίζουμε πότε είναι η στιγμή να εμβαθύνουμε στον πόνο το δικό μας ή τον πόνο του κόσμου γύρω μας και πότε είναι η στιγμή να τον αφήσουμε πίσω μας και να προχωρήσουμε μπροστά; Νομίζω πως στην κουλτούρα μας, είμαστε ειδικά προγραμματισμένοι ώστε να αποδιώχνουμε μακρυά μας τις επώδυνες εμπειρίες, προσπαθώντας να ζούμε όσο πιο ευχάριστα γίνεται.
Joanna: Το μόνο που χρειάζεται να προσέξεις εδώ, είναι κατά πόσο φοβάσαι τον πόνο. Στην περίπτωση αυτή μπορεί να μπλέξεις άσχημα. Δε είναι ότι ανά πάσα στιγμή θα έπρεπε να επιδιώκεις να αισθάνεσαι άθλια για τις προοπτικές μας, βυθιζόμενος σε ένα απύθμενο πηγάδι θλίψης. Χρειάζεται όμως να προχωρήσεις. Αναγνωρίζεις τι είναι αυτό που νιώθεις δίχως να το φοβάσαι. Θα έλεγα ότι η αξιοποίηση της αναπνοής, το γεγονός ότι συνεχίζει κανείς να αναπνέει είναι ιδιαίτερα βοηθητικό. Είναι κάτι που διδάσκω πάντα στα βιβλία και τα εργαστήριά μου.
Αυτή είναι η στιγμή να παραμένει κανείς παρών σε όσα συμβαίνουν στον κόσμο μας και είναι κάτι πραγματικά δύσκολο να το καταφέρει κανείς μονάχος. Είμαστε κοινωνικά ζώα και τώρα, περισσότερο από ποτέ, χρειαζόμαστε ο ένας τον άλλο. Χρειαζόμαστε συντροφικότητα κατά τη διάρκεια της διαδρομής, ώστε να βοηθήσει ο ένας τον άλλο να γνωρίζει πως δεν έχει τρελαθεί.
John: Φαίνεται να βιώνουμε μια κρίση ως προς το ποιά είναι η αλήθεια τώρα. Και αυτή η κρίση συνοδεύεται από την ιδέα του «λοιπόν, ούτως ή άλλως δε γνωρίζω καν αν θα τα καταφέρω». Αναφέρθηκες σ’ αυτήν την κατάσταση νωρίτερα, λέγοντας ότι παρ’ όλο που προσπαθούμε να θέσουμε ένα τέλος στον πόνο, δε γνωρίζουμε εκ των προτέρων πως θα εξελιχθούν τα πράγματα. Επίσης, σκέφτομαι και τον Γκάντι. Ο τίτλος της αυτοβιογραφίας του ήταν «Η Ιστορία των Πειραματισμών μου με την Αλήθεια«. Έβλεπε τη ζωή σαν ένα πειραματισμό, όπου δε γνωρίζεις εκ των προτέρων τι θα συμβεί.
Joanna: Δε χρειάζεται να γνωρίζεις. Δεν είναι πραγματικά βαρετό να συναναστρέφεσαι ανθρώπους που νομίζουν ότι έχουν μια απάντηση για όλα; Εννοώ, υπάρχει τίποτε πιο ανιαρό απ’ αυτό; Είναι η περιέργεια που μας χαρίζει ζωντάνια και κανείς δεν μπορεί να είναι πραγματικά περίεργος αν γνωρίζει τα πάντα.
Έχω ένα φίλο που λέει «τα πράγματα φαίνεται να πηγαίνουν όλο και χειρότερα, όλο και καλύτερα, όλο και πιο γρήγορα». Λοιπόν, όσο τα πράγματα χειροτερεύουν, υπάρχει ο πειρασμός να εξοργίζεται κανείς όσο δεν παίρνει με τους έχοντες εξουσία, οι οποίοι ευθύνονται για τη λήψη των αποφάσεων εκείνων που προκαλούν όλον αυτόν τον πόνο. Ή που εξαγοράζουν τους πολιτικούς. Υπάρχει μια τάση δαιμονοποίησής τους και θέλω να εκφράσω την ευγνωμοσύνη μου για τις διδαχές του βουδισμού, οι οποίες μου προσφέρουν τρόπους να διακρίνω όσους διαπράττουν τα δεινά αυτά δίχως να τους δαιμονοποιώ.
Τα βάσανά μας δεν οφείλονται σε ένα συγκεκριμένο πρόσωπο, έναν πολιτικό, ένα διευθύνοντα σύμβουλο ή έναν τρομοκράτη ή οτιδήποτε άλλο! Τα δεινά μας οφείλονται σε σφάλματα του νου. Πρόκειται για την αυταπάτη, την άγνοια, τη λαχτάρα και το μίσος. Το τελευταίο αποτέλεσε πολύ σημαντικό μάθημα με τεράστια απήχηση στη ζωή τη δική μου, αλλά και τη ζωή πολλών συναδέλφων. Ειδικά αν παρατηρήσει κανείς, πως θεσμοθετούνται στους καιρούς μας οι διαφορετικές μορφές της απληστίας, του μίσους και της αυταπάτης. Κι έχουν τέτοια δύναμη. Όμως από μόνα τους δεν έχουν ζωή.
John: Στον ακτιβισμό ή στις προσπάθειες για πολιτικές αλλαγές κυριαρχεί η τάση ν’ απομακρύνει κανείς τους έχοντες εξουσία, έχοντας ως πρόθεση να τους αντικαταστήσει προκειμένου ν’ ασκήσει την εξουσία με καλύτερο τρόπο.
Joanna: Πάμε στοίχημα! Αυτό εννοούμε όταν λέμε πως «ανακατεύει κανείς το σωρό της κοπριάς»! (Γέλια)
John: (Γέλια)
Joanna: Όλα θα πάνε θαυμάσια, αρκεί να μ’ ανεβάσετε κι εμένα εκεί πάνω! Είναι όμως οι ίδιες οι δομές που χρειάζεται ν’ αλλάξουν. Και θέλεις να παρακωλύσεις τις δομές αυτές, τους κανόνες του παιχνιδιού. Τώρα, με βάση τους κανόνες της κοινωνίας της βιομηχανικής ανάπτυξης, αν ο διευθύνων σύμβουλος μιας εταιρείας προσπαθήσει να λάβει αποφάσεις με γνώμονα τη βιωσιμότητα των πρώτων υλών, θα απομακρυνθεί από τους μετόχους.
Όπως παρατηρούμε στη Μεγάλη Καμπή, πρόκειται για μια από τις πιο εφευρετικές περιόδους ολόκληρης της ανθρώπινης ιστορίας. Ξεπηδούν τόσες νέες δομές και οπτικές. Και την ίδια στιγμή, παρουσιάζονται τόσο ακραίες υπερβάσεις της ιδιοτέλειας. Άνθρωποι από κάθε επαγγελματικό πεδίο – από ραδιολόγους μέχρι αντιπυρηνικούς ακτιβιστές, από υποστηρικές της αεικαλλιέργειας, απλούς καλλιεργητές μέχρι οικονομολόγους που προωθούν εναλλακτικά νομίσματα – συμμετέχουν σε αυτή τη θαυμάσια περιπέτεια της επανάστασης των καιρών μας. Διαβάστε τη συνέχεια του άρθρου »
«Κάθε φορά που κάνουμε ένα βήμα σ’ αυτήν την πράσινη γη, συνειδητοποιούμε ότι είμαστε φτιαγμένοι από αέρα, λιακάδα, ανόργανες ουσίες και νερό, ότι είμαστε παιδιά της γης και τ’ ουρανού, συνδεδεμένοι με όλα τα άλλα πλάσματα – είτε έμβια, είτε όχι. Έτσι εξασκείται κανείς στην ιδέα του μη-εαυτού.»
Thich Nhat Hanh
«Κάθε φορά που θέτουμε μια ερώτηση δημιουργούμε μια πιθανή εκδοχή ζωής».
David Epston
Μ’ ένα τίποτα έζησα Μονάχα οι λέξεις δε μου αρ-
κούσανε Σ’ ενός περάσματος αέρα ξεγνέθοντας α-
πόκοσμη φωνή τ’ αυτιά μου φχιά φχιού φχιού
εσκαρφίστηκα τα μύρια όσα Τι γυαλόπετρες φού-
χτες τι καλάθια φρέσκες μέλισσες και σταμνιά
φουσκωτά όπου άκουγες ββββ να σου βροντάει ο
αιχμάλωτος αέρας
δφσ
Κάτι κάτι Κάτι δαιμονικό μα που να πιάνεται σαν
σε δίχτυ στο σχήμα του Αρχαγγέλου Παραλαλούσα
κι έτρεχα Έφτασα κι αποτύπωνα τα κύματα στην
ακοή απ’ τη γλώσσα
φσ
– Ε, καβάκια μαύρα φώναζα κι εσείς γαλάζια
δέντρα τί ξέρετε από μένα; — Θόη θόη θμος — Ε;
τί; — Αρίηω ηθύμως θμος — Δεν άκουσα τί πρά-
γμα; — Θμος θμος άδυσος
σφ
Ώσπου τέλος ένιωσα κι ας πα να μ’ έλεγαν τρελό
πως από ‘να τίποτα γίνεται ο Παράδεισος.
ψωνψν
Πηγή: Οδυσσέα Ελύτη (2006:19) ΤΟ ΦΩΤΟΔΕΝΤΡΟ ΚΑΙ Η ΔΕΚΑΤΗ ΤΕΤΑΡΤΗ ΟΜΟΡΦΙΑ, Εκδόσεις Ίκαρος, Αθήνα.
Περισσότερες φωτογραφίες της Shahnaz Parvin εδώ.
Παιδιά από το χωριό Κονγκ Λο στο Λάος – φωτογραφία του Kim Hino
Για ελληνικούς υποτίτλους, κάντε ‘κλικ’ κάτω δεξιά (βλ. captions)
αδα
Περισσότερα για τις δράσεις για τους σπόρους στην Ελλάδα θα βρείτε εδώ.
—————————————-
σδφσ
Ένα γράμμα από τη Βαντάνα Σίβα:
Δεκαπενθήμερο Δράσης για την Ελεύθερη Διακίνηση των Σπόρων και των Τροφίμων: 2-16 Οκτώβρη 2013
Αγαπητοί υποστηρικτές της βιοποικιλότητας και της ελευθερίας,
Είναι καιρός να οργανώσουμε και να επικεντρώσουμε τις δυνάμεις μας στην απελευθέρωση των σπόρων μας και της τροφής μας από τα τοξικά, άπληστα και θανατηφόρα νύχια των πολυεθνικών εταιρειών όπως η Monsanto. Από τους νόμους που φτιάχνουν οι εταιρείες, κλέβοντας τις δημοκρατίες μας, με απώτερο σκοπό να κλέψουν τους σπόρους και την τροφή μας, την υγεία και την επιβίωσή μας, τον πολιτισμό μας και τη ζωή μας. Πρέπει να πάψουμε να αισθανόμαστε αδύναμοι όπως θέλουν οι εταιρείες για να μας κάνουν να πιστέψουμε ότι είναι παντοδύναμες και δεν έχουμε καμία δυνατότητα αλλαγής. Όμως έχουμε. Εμείς απλά πρέπει να συνενώσουμε τις συλλογικές προσπάθειές μας. Πρέπει να γίνουμε η αλλαγή που θέλουμε να δούμε.
Σας καλώ να ξετυλίξετε τις δημιουργικές σας δυνατότητες στη διάρκεια του Δεκαπενθήμερου Δράσης για την Ελεύθερη Διακίνηση των Σπόρων και των Τροφίμων, μεταξύ 2 και 16 Οκτώβρη.
Στις 2 Οκτώβρη εορτάζεται η γέννηση του Γκάντι. Ο Γκάντι μας άφησε κληρονομιά την ιδέα της «αυτο-οργανωμένης ελευθερίας» (Swaraj) και της «δύναμης της αλήθειας» (Satyagraha). Ας γιορτάσουμε λοιπόν στις 2 Οκτώβρη την παγκόσμια ημέρα της Satyagraha των Σπόρων. Μια μέρα όπου υπερασπιζόμαστε την ελευθερία του σπόρου και την ελευθερία των τροφίμων, ταυτοποιώντας κάθε νόμο που διαμορφώθηκε από τις μεγάλες πολυεθνικές για να υπονομεύσουν τις ελευθερίες αυτές, να ποινικοποιήσουν την βιοποικιλότητα, τη διάσωση και ανταλλαγή των σπόρων, τις καινοτομίες και τα δικαιώματα των αγροτών, με την ανάπτυξη παράνομων μονοπωλίων σπόρων μέσω των διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας και της υποστήριξηςτης ομοιομορφίας και της μονοκαλλιέργειας των ειδών.
Αφού ταυτοποιήσουμε τους νόμους που εξυπηρετούν τη δουλεία των σπόρων, ας δεσμευτούμε να μην υπακούουμε αυτούς τους ανήθικους και βάρβαρους νόμους που απειλούν τη ζωή στη γη, μαζί και τις ζωές μας και τις ζωές των παιδιών μας. Ο Γκάντι μας υπενθύμισε πριν από 100 χρόνια, ότι «Όσο παραμένει η αντίληψη ότι οι άδικοι νόμοι πρέπει να τηρούνται, τόσο θα υπάρχει και η δουλεία». Έχουμε ένα όνειρο, και το όνειρό μας είναι ότι κάθε σπόρος, κάθε μέλισσα, κάθε πεταλούδα, κάθε σκουλήκι, κάθε άτομο, κάθε παιδί θα ζήσει χωρίς χειραγώγηση, έλεγχο, πείνα και ασθένειες, ότι θα εξελίσσονται και θα συν-εξελίσσονται με ελευθερία, ευημερία και υγεία. Δεν πρέπει να επιτρέψουμε στον εαυτό μας να υποβάλλεται στην αντίληψη ότι η νόμοι της Monsanto πρέπει να τηρούνται. Στο όνομα των νόμων της Γαίας, της ανανέωσης της ζωής με ελευθερία και της δικαιοσύνης των νόμων, είναι οικολογικό και ηθικό καθήκον μας να παρακούσουμε τους νόμους της Monsanto. Και καθώς αντιστεκόμαστε και δεν υπακούουμε στους καταστροφικούς νόμους της δικτατορίας των σπόρων, ας γιορτάσουμε την Ελεύθερη Διακίνηση των Σπόρων και των Τροφίμων υιοθετώντας τον Νόμο των Σπόρων και φτιάχνοντας Κήπους Ελπίδας (Gardens of Hope) – ιερά καταφύγια σπόρων – και Ζώνες Ελεύθερης Διακίνησης Σπόρων, χωρίς διπλώματα ευρεσιτεχνίας και γενετικά τροποποιημένα είδη. Διαβάστε τη συνέχεια του άρθρου »
«I have a mother» της Bahareh Bisheh
Και μια γυναίκα που βαστούσε ένα μωρό στην
αγκαλιά της είπε: Μίλησε μας για τα παιδιά.
Και είπε αυτός (ο Προφήτης):
Τα παιδιά δεν είναι δικά σας παιδιά.
Είναι οι γιοι και οι κόρες της λαχτάρας της ζωής
για τον εαυτό της.
Έρχονται στον κόσμο μέσα από σας
αλλά δεν προέρχονται από εσάς
και παρότι είναι μαζί σας, δεν ανήκουν σε σας.
Mπορείτε να τους δώσετε την αγάπη σας
όχι όμως τις σκέψεις σας
Γιατί έχουν τις δικές τους σκέψεις.
Μπορείτε να στεγάσετε το σώμα τους
όχι όμως την ψυχή τους.
Γιατί η ψυχή τους ζει στο σπίτι του αύριο
που εσείς δεν μπορείτε να το επισκεφτείτε
ούτε καν στα όνειρά σας.
Μπορείτε να πασχίσετε να τους μοιάσετε
μην προσπαθείτε όμως να τα κάνετε να σας μοιάσουν.
Γιατί η ζωή δεν πηγαίνει πίσω
ούτε μένει στο χτες. Διαβάστε τη συνέχεια του άρθρου »
Τ’ ανθισμένο πέλαγο και τα βουνά στη χάση του φεγ-
γαριού
η μεγάλη πέτρα κοντά στις αγριοσυκιές και τ’ ασφοδίλια
το σταμνί πού δεν ήθελε να στερέψει στο τέλος της μέρας
και το κλειστό κρεβάτι κοντά στα κυπαρίσσια και τα μαλ-
λιά σου
χρυσά’ τ’ άστρα του Κύκνου κι’ εκείνο τ’ άστρο ό Αλδεβαράν.
Κράτησα τη ζωή μου κράτησα τη ζωή μου ταξιδεύοντας
ανάμεσα στα κίτρινα δέντρα κατά το πλάγιασμα της βροχής
σε σιωπηλές πλαγιές φορτωμένες με τα φύλλα της οξιάς,
καμιά φωτιά στην κορυφή τους· βραδιάζει.
Κράτησα τη ζωή μου˙ στ’ αριστερό σου χέρι μια γραμμή
μια χαρακιά στο γόνατο σου, τάχα να υπάρχουν
στην άμμο του περασμένου καλοκαιριού τάχα
να μένουν εκεί πού φύσηξε ό βοριάς καθώς ακούω
γύρω στην παγωμένη λίμνη την ξένη φωνή.
Τα πρόσωπα πού βλέπω δε ρωτούν μήτε ή γυναίκα
περπατώντας σκυφτή βυζαίνοντας το παιδί της.
Ανεβαίνω τα βουνά· μελανιασμένες λαγκαδιές˙ o χιονι-
σμένος
κάμπος, ως πέρα ό χιονισμένος κάμπος, τίποτε δε ρωτούν
μήτε o καιρός κλειστός σε βουβά ερημοκλήσια μήτε
τα χέρια που απλώνονται για να γυρέψουν, κι’ οι
δρόμοι.
Κράτησα τη ζωή μου ψιθυριστά μέσα στην απέραντη
Κάτι σκονισμένο, κουρασμένο
κομπρεσέρ
βράδυ στην παραλία:
μουσική και κύκλοι εσωστρέφειας
«απαγορεύεται να κάθεστε σ’ αυτό το σημείο της άμμου»
ήχοι από φλογέρα, καθόλου αγάπη
και μετά τζιτζίκια και ζέστη
παραθυρόφυλλα ερμητικά κλειστά
«τί είπες, ρε;»
χώρος για παρκάρισμα
μπάνιο κι όχι μπάνιο
που να σταθείς;
τσιμέντο
το παιδί στο απέναντι μπαλκόνι πυροβολεί με καψούλια νον-στοπ
μια καθημερινή αγριότητα
δύσκολα αντέχεται
φίλοι παρόντες-απόντες
καμμία ανατροπή εντός, όλα ίδια κι απαράλλαχτα.
annavou1
bediryes
dracoalbus
ίριδα
anni
theovran
vimavima
ΜΥΘΟΠΛΑΣΙΕΣ ΚΙ ΑΦΗΓΗΣΕΙΣ 